Zyski z uszlachetniania sadzonek w lasach Szwecji.
Cykl „Zyski z uszlachetnionych sadzonek leśnych”. Część trzecia –
Szwecja, rok 2010 -2011.
Autorzy analizy naukowej https://www.skogforsk.se/cd_20190114161738/contentassets/35eec958607545859f32431c821f3603/redogorelse-1-2011-low.pdf prześledzili długofalowy wpływ różnych typów ulepszonych sadzonek na przyrost i pozyskanie drewna w lasach szwedzkich.
Wzrost przyrostu masy drzewnej został obliczony na następny 100-letni okres dla całego kraju poprzez analizę dwu wybranych województw (län) Västernorrland w Szwecji północnej i Jönköping w Szwecji środkowej, przy pomocy programu Hugin. Porównania dokonano przy pomocy scenariusza produkcji SKA-VB 08, ustawionego na zero dla zastosowanych środków pobudzających przyrost lasu pochodzącego z sadzonek uszlachetnionych, przyrost sosny wydmowej contorta, przyrost lasu wynikający z nawożenia tradycyjnego, dalej z nawożenia opartego na potrzebach oraz przyrost wynikający z cieplejszego klimatu. Punktem wyjścia do porównań był roczny przyrost 115 mln m3 lasu na pniu na użytkowych gruntach leśnych i 100 mln m3 lasu na pniu na gruntach przeznaczonych do produkcji drewna okrągłego.
Sadzonki uszlachetnione mogą zwiększyć przyrost masy drzewnej o około 10 mln m3 lasu na pniu rocznie, ponieważ można je sadzić na większej części powierzchni leśnej. Jest to prawie dziesięciokrotnie większy wzrost przyrostu masy drzewnej niż w przypadku contorty oraz rozsądnego tradycyjnego nawożenia lasu.
Wzrost przyrostu poprzez uszlachetnianie sadzonek mógłby być większy, gdyby udało się zaradzić obecnemu niedoborowi materiału siewnego na plantacjach świerka i gdyby cały obszar pozwalał na rozmnażanie wegetatywne sadzonek z najlepszych materiałów świerkowych. Każdy z tych środków zwiększyłby przyrost bardziej niż oceniane rozsądne nawożenie lasu.
Największy efekt można osiągnąć w sytuacji gdyby system produkcji nasiennej zarówno na plantacjach nasiennych świerka, jak i sosny, mógł zostać zastąpiony przez wegetatywne rozmnażanie elitarnych partii nasion wytworzonych przez krzyżowanie kolejno lepszych drzew programów hodowlanych.
Wtedy można skrócić czas produkcji nasion na plantacjach nasiennych o 15-20 lat i uniknąć tam wpływu nieuszlachetnionego pyłku.
Zwiększyłoby to roczny przyrost o dodatkowe 4 mln m3 lasu na pniu w całym kraju. Jest to taki sam wzrost przyrostu jak przy najbardziej intensywnym programie tradycyjnego nawożenia. Można to również osiągnąć poprzez propagowanie wysoko ulepszonych partii nasion o dużej różnorodności, tak aby zmienność genetyczna w drzewostanach nie zmniejszała się.
Wpływ ulepszonych drzew na przyrodę i środowisko jest niewielki, ponieważ stosuje się te same specyfikacje dotyczące ochrony przyrody w lasach zarządzanych według scenariusza z ulepszonymi drzewami, jak i w lasach zarządzanych według scenariusza z nieulepszonymi drzewami.
Zwiększony przyrost w lasach powstałych z uszlachetnionych sadzonek może być również wykorzystany do skoncentrowania obecnego poziomu pozyskiwania drewna na odpowiednio mniejszej powierzchni leśnej krajobrazu.
Lasy mogą być następnie zwalniane w celu ochrony przyrody lub do innych celów.
(Przypuszczam, że podobne założenie pozyska nowych sojuszników dla polskiego programu ulepszania sadzonek, nie dostrzegających w nim do tej pory podobnych plusów, jak i prawdopodobnie jakichkolwiek plusów. Mam tutaj na myśli „grupę specjalistów z różnych dziedzin” tworzących przyrodniczą Koalicję 10%. Są oni co prawda sojusznikami tylko tych, którzy w ten czy inny sposób krytykują Lasy Państwowe, ale nie można wykluczyć że wśród specjalistów uszlachetniania sadzonek leśnych, zatrudnionych w IBL, znajdzie się kilku, którym LP się nie podoba. Co prawdopodobnie nie będzie szczególnie trudne. TC)
Sadzenie uszlachetnionych sadzonek z plantacji nasiennych jest opłacalne, ponieważ koszt dodatkowy w porównaniu z nieuszlachetnionymi sadzonkami jest znikomy i do zniesienia dla prywatnego właściciela lasu. Uszlachetnione sadzonki są pierwszym wyborem w szkółkach leśnych i zakładane są nowe plantacje nasienne trzeciej generacji.
Właściciele lasu nie potrzebują więc mieć ani dużej wiedzy, ani finansować w większym stopniu inwestycji.
Źródło:
https://www.skogforsk.se/kunskap/kunskapsbanken/2011/Foradlingseffekter-i-Sveriges-skogar/
Uszlachetniony materiał hodowlany 2010-2050.
Wykorzystanie uszlachetnionego materiału sadzeniowego jest skutecznym sposobem na zwiększenie produkcji leśnej, a na dłuższą metę na możliwości zwiększenia pozyskania drewna w Szwecji. Właściciele lasów dążą do stosowania podobnego materiału do sadzenia, ale ogranicza ich dostępność uszlachetnionych nasion.
Analiza podaży nasion pokazuje, że przede wszystkim brakuje nasion świerka. Obecnie tylko jedna z dziewięciu stref plantacji świerków ma znaczną nadwyżkę ulepszonego materiału siewnego. Za 10 lat sytuacja będzie lepsza, ale daleka od dobrej. Dopiero około 2030 roku podaż będzie odpowiadała potrzebom w całym kraju.
W przypadku sosny są to dwie najbardziej wysunięte na północ strefy plantacji, w których obecnie brakuje nasion.
Sytuacja podaży świerka może zostać znacznie poprawiona w krótkim okresie za pomocą stosunkowo prostych i dobrze znanych metod. Intensywniejsze zarządzanie plantacjami, stymulacja kwitnienia i zwalczanie owadów niszczących nasiona zwiększają produkcję nasion przy niskich kosztach marginalnych. Środki są ograniczone przez przeszkody, takie jak dostęp do zatwierdzonych preparatów i ekonomię.
Aby pokryć pozostały brak nasion świerka i osiągnąć wyższą produkcję w lesie, realistyczną możliwością jest rozmnażanie wegetatywne wysoko ulepszonych partii nasion. Koszt produkcji roślinnej jest wysoki, ale obliczenia pokazują, że jest to uzasadnione finansowo dzięki dużej dodatkowej produkcji leśnej, którą można osiągnąć.
W przypadku sosny analiza pokazuje, że tylko dwie najbardziej wysunięte na północ strefy plantacji mają obecnie niedobór nasion plantacji. Pozostałe części kraju mają pełne pokrycie potrzeb, a nawet nadwyżkę. Około roku 2020 nawet najbardziej wysunięte na północ strefy sosnowe będą miały pełne pokrycie potrzeb. Dzięki wysiłkom zwiększającym produkcję na plantacjach w tych strefach, pokrycie popytu można osiągnąć kilka lat wcześniej.
Analiza opiera się na produkcji na istniejących plantacjach nasiennych oraz na tych, które zostały założone w ramach krajowego planu dla III rundy plantacji nasiennych.
Pokazuje ona, że ostre niedobory ulepszonych nasion z plantacji nasiennych wystąpią ponownie: w przypadku sosny na początku lat 40. XXI wieku i świerka w połowie lat 40. XXI wieku, dlatego ważnym jest, aby już teraz rozpocząć planowanie dalszego zakładania plantacji.
Rozwój plantacji nasiennych powinien być działaniem ciągłym, podążającym za postępem hodowlanym.
Źródło:
Hodowla drzew leśnych dostosowana jest do cieplejszego klimatu.
Dominującym poglądem wśród klimatologów jest to, że jesteśmy w okresie globalnego ocieplenia.
W najczęściej przedstawianych scenariuszach średnia roczna temperatura w Szwecji wzrośnie o 4-5 stopni od 1961 do 2100.
W Östersund (północna Szwecja, TC) zapanuje klimat o temperaturze podobnej do dzisiejszego Mälardalen. (tutaj leży Sztokholm, TC). Szacuje się, że wzrost temperatury będzie nieco większy zimą niż latem, zwłaszcza wzdłuż wybrzeża bałtyckiego regionów Norrland i Svealand (północna i środkowa Szwecja, TC).
Oczekuje się, że roczne opady wzrosną średnio o 10-20% w całym kraju, głównie w okresie zimowym. Latem opady będą stosunkowo niezmienione w północnej Szwecji i niższe niż obecnie w Götaland i Svealand (południowa i środkowa Szwecja, TC).
Oczekuje się również, że pogoda stanie się nieco bardziej ekstremalna z coraz dłuższymi okresami obfitych opadów lub suszy.
W przypadku prędkości wiatru oceny są bardziej niepewne, ale nie oczekuje się znaczących zmian.
Według scenariuszy klimatologów okres wegetacji za sto lat będzie o 30–40 dni dłuższy niż obecnie w północnej Szwecji i nawet o 100 dni dłuższy w południowej Szwecji. Tam może być nietypowo dla kolejnych okresów poniżej +5 °C, a więc nie będzie to prawdziwa zima.
Dłuższy okres wegetacji, w połączeniu z szybszym wymianą składników odżywczych w glebie w wyniku wyższych temperatur, oznacza, że produkcja leśna wzrośnie o 20-40% w ciągu 100 lat, w porównaniu z dzisiejszą. Wzrost będzie największy na północy kraju.
Wzrośnie też w południowej Szwecji ryzyko szkód spowodowanych wiosennymi i wczesnymi letnimi przymrozkami, ponieważ wypuszczanie pędów rozpoczyna się wcześniej wiosną w cieplejszym klimacie. Noce są wtedy dłuższe, co może prowadzić do ujemnych temperatur.
Mniej opadów w połączeniu z wyższymi temperaturami w okresie wegetacji oznacza zwiększone ryzyko suszy.
Oczekuje się również wzrostu ryzyka uszkodzenia drzew przez grzyby i owady.
Nasza długoterminowa strategia hodowlana to rozwój populacji drzew uszlachetnionych odpowiednich zarówno dla obecnego, chłodniejszego, jak i cieplejszego klimatu.
Praktycznie robimy to testując drzewa hodowlane na wielu obiektach terenowych o bardzo zróżnicowanym klimacie temperaturowym.
Są to drzewa, które najlepiej sprawdzają się pod względem żywotności, wzrostu, jakości i m.in. jako bazę wybiera się najłagodniejsze obiekty dla uszlachetnionej populacji drzew przystosowanej do przyszłego łagodniejszego klimatu.
Ale bierzemy pod uwagę wszystkie obiekty testowe, co sprawia, że drzewa uszlachetnione są wytrzymałe – są elastyczne i lepiej radzą sobie ze zmianami.
Drzewa na plantacje nasienne można wybierać z populacji o profilu klimatycznym odbiegającym od dzisiejszego, a następnie wytwarzać nasiona odpowiednie dla przyszłego klimatu. W ten sposób adaptacja może przebiegać równolegle ze zmianą klimatu, zamiast pozostawać w tyle, jak w przypadku doboru naturalnego.
Wiele wskazuje na to, że w przyszłości sosna i świerk będą również głównymi gatunkami drzew w szwedzkiej gospodarce leśnej. Mamy z nimi duże doświadczenie praktyczne i wiemy, jak reagują na zmiany. Oba gatunki drzew są również generalistami, są odporne i przystosowalne.
Zmieniający się klimat oznacza jednak nowe możliwości dla nowych gatunków drzew.
Gatunki drzew, które obecnie występują tylko w południowej Szwecji, mogą być wykorzystywane dalej na północ, na przykład szlachetne drzewa liściaste (ta nazwa obejmuje dęby, wiązy, jesiony, graby, buki, wiśnię ptasią, lipę i klony, TC) a zupełnie nowe gatunki drzew mogą być odpowiednie w południowej Szwecji, m.in. świerk sitkajski i daglezja.
Gatunki drzew o krótkim okresie rotacji, np. modrzew hybryda, osika hybryda i topola, dają możliwość zmiany hodowli już po 20–40 latach, a tym samym lepiej radzą sobie ze zmieniającym się klimatem.
Zanim nowe gatunki drzew zostaną wykorzystane w praktyce, potrzebne są szeroko zakrojone próby terenowe i analizy oddziaływania na środowisko, ale także decyzje polityczne i ogólna akceptacja poprzez np. certyfikację.
Źródło:
Czytaj również:
https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=pfbid06HVBnA8K8Zx7x4RLdcXn9T5pdoKfF74pNPehma5qdUvCMDG8i2Kgv2sUE9tau8htl&id=100067618634571– Część pierwsza
Zdjęcie: skogforsk