Więcej pokarmu dla łosia – recepta na współżycie z ludźmi?

Duży, 400-kilogramowy łoś zjada każdego letniego dnia ponad 20 kg liści, jagód, pędów, gałązek i ziół.

To, co jedzą łosie, zależy od tego, co jest dostępne i od konkurencji z innymi zwierzętami.

Menu różni się w zależności od pory roku; latem dominują liście drzew liściastych i ziół, wiosną i jesienią borówka czarna i borówka brusznica oraz wrzosy, a zimą gałązki drzew iglastych i liściastych.

Gdyby łoś mógł sam wybierać prawdopodobnie wolałby zjadać  jarzębinę, osikę, wierzbę iwę i dąb, które mieszałby z okazjonalnymi gałązkami sosny. Łoś preferuje zróżnicowaną dietę.

Naukowiec Robert Spitzer spędził wiele godzin w laboratorium Sveriges Lantbruksuniversitet, SLU w Umeå. Z ilości 1000 próbek odchodów, które zebrano, wyodrębnił on DNA i analizując był w stanie zobaczyć zarówno od jakiego zwierzęcia pochodzą odchody, jak i co to zwierzę spożyło w ostatnich dniach.

Ale poszczególne łosie też wydają się mieć różne gusta, co staje się jasne, gdy Robert Spitzer pokazuje wyniki czerwcowej diety dla dziewięciu różnych łosi. Jeden jadł prawie tylko sosnę, inny prawie tylko jagody, trzeci brzozę, a czwarty prawie tylko olchę.

Inną rzeczą, którą naukowcy zaobserwowali w swoich badaniach, jest to, że na obszarach, gdzie występują również sarny, daniele i jelenie, istnieje duża konkurencja o ulubioną potrawę: rośliny jagodowe runa leśnego – borówkę czarną i borówkę brusznicę.

Kiedy borówki są wypasane przez inne jeleniowate, łoś przeprowadza się do górnych warstw lasu i zjada więcej sosny.

-Aby zmniejszyć szkody leśne od łosi, bardziej efektywną metodą może być faworyzowanie runa leśnego poprzez metody gospodarki leśnej oraz regulowanie liczby innych jeleniowatych, niż skupianie się wyłącznie na łowieckim regulowaniu liczby łosi, mówi Robert Spitzer.

Dzisiejsze gęste lasy świerkowe i sosnowe utrudniają światłu słonecznemu przedostanie się do gleby, a roślinom zależnym od światła, takim jak borówka czarna czy borówka brusznica, trudniej jest przetrwać.

Szkody wyrządzane w lasach przez łosie i inne dzikie zwierzęta są tematem gorących dyskusji od czasu szwedzkiego boomu na populacje łosi w latach 70. i 80. XX wieku.

Zimą młode lasy sosnowe mogą zostać poważnie zniszczone, jeśli wiele łosi korzysta z obszaru, na którym drzewka są wystarczająco niskie, aby mogły być wypasane.

Każdego roku Szwedzka Agencja Leśna, Skogsstyrelsen, dokonuje inwentaryzacji szkód wyrządzonych w lasach w ramach inwentaryzacji o nazwie Äbin. Porównanie inwentaryzacji z ostatnich trzech lat pokazuje, że 12% zinwentaryzowanych młodych sosen w Szwecji ma świeże urazy, a stopień uszkodzenia określa się jako poważny.

(Na temat tej inwentaryzacji nie brakuje słów krytycznych i pisaliśmy o niej w https://www.forest-monitor.com/pl/dziesiec-sugestii-jak-chronic-szwedzka-populacje-losi/ oraz w https://www.forest-monitor.com/pl/szwedzka-populacja-losi-maleje/)

Poziom szkód jest różny w całym kraju i rozkłada się nierównomiernie w krajobrazie. Oznacza to, że poszczególni właściciele lasów mogą zostać mocno dotknięci.

Jako najwyższy dopuszczalny poziom szkód dla sosny ustalono 5% i na tym poziomie uważa się, że łosie żyją w równowadze z zasobami paszy.

Aby rozwiązać problem szkód leśnych zaostrza się często wysokość corocznych odstrzałów łosi. Ale nie jest to takie proste. Oprócz uwzględnienia konkurencji ze strony innych gatunków jeleniowatych na tym obszarze, badania pokazują, że liczba sosen ma większe znaczenie dla sytuacji związanej ze szkodami niż liczba łosi.

-Dla obrazu szkód ważniejsza jest ilość sosny niż liczba łosi. Widzimy to powiązanie na poziomie lokalnym, regionalnym i krajowym, mówi Fredrik Widemo, badacz w SLU i analityk w SLU Skogsskadecentrum.

Od wprowadzenia w roku 2012 nowego modelu administracji zarządzania populacją łosi, liczba łosi zmniejszyła się o 16%, a sytuacja w zakresie szkód leśnych nieco się pogorszyła od czasu wprowadzenia inwentaryzacji Äbin w 2015 roku.

Jeśli mamy żyć razem, łosie i my, ludzie, to dostępność pokarmu wydaje się być kluczem.

Następnym krokiem w badaniach jest więc przejście od tego, co jedzą łosie, do tego, dlaczego decydują się na takie czy inne pożywienie. Mapując zawartość składników odżywczych w diecie łosia, naukowcy spróbują odpowiedzieć na pytanie, czy łoś świadomie wybiera pokarm, aby zmaksymalizować wartości odżywcze i równowagę w diecie. Jednym ze sposobów zbadania tego jest filmowanie przez łosie ich posiłków.

-Jeśli chcemy mieć zdrowe łosie i jednocześnie móc zmniejszyć presję wypasu na uprawy i lasy, to wiedza na temat pożywienia jest kluczem do tworzenia dobrych krajobrazów paszowych – mówi Robert Spitzer.

Źródło: https://www.slu.se/kampanjsajter/alg/mer-mat-till-algen/

Łosie dokonują świadomych wyborów pokarmu, żyjąc w lesie.

Wybierają one najchętniej drzewa, krzewy i rośliny z rodziny Wierzbowate (Salicaceae), ale jeśli jest ich za mało, chętnie zjadają  sosnę w połączeniu z roślinami runa leśnego, borówką czarną i borówką brusznicą.

Mówią o tym nowe wyniki badań ze Szwedzkiego Uniwersytetu Rolniczego, SLU.

W poprzednim badaniu SLU naukowcy zbadali wybory żywieniowe łosi zimą w zoo w Skanii. Wyniki pokazały, że wybór pokarmu łosia odpowiadał zrównoważonej równowadze między białkiem a węglowodanami. Ta zawartość składników odżywczych jest w dużej mierze podobna do składników odżywczych występujących naturalnie w roślinach wierzby. Ale w jaki sposób dziki łoś w lesie decyduje, co jeść wśród wszystkich drzew i roślin, które tam są?

Sposób, w jaki łosie równoważą różne składniki odżywcze, nie jest zbyt dobrze zbadany, a więc poszerzanie wiedzy na ten temat ma ogromne znaczenie.

Badanie przeprowadzono na kilku obszarach Szwecji, od Södermanland w środkowej Szwecji po Norrbotten w Szwecji północnej.  Naukowcy zebrali odchody łosia, które zostały przeanalizowane, aby zobaczyć, które rośliny zjadł łoś. W tym samym czasie pobrano próbki roślin, aby przeanalizować zawartość składników odżywczych w roślinach, które były włączone do zimowej diety łosia.

Wyniki pokazały, że łosie na terenach z małą ilością śniegu i dostępem do różnych roślin preferowały dietę składającą się z sosny i jagodowego runa leśnego. Ta szczególna kombinacja zapewnia zawartość składników odżywczych, która z grubsza odpowiada zawartości wierzby, tak jak preferowały losie z ogrodu zoologicznego.

-Połączenie sosny i roślin runa leśnego jest lepiej zbilansowaną dietą dla łosia niż zjadanie wyłącznie sosny lub jagód runa leśnego. Ale jeśli jest dostęp do roślin z rodziny wierzbowatych, łosie je preferują – mówi naukowiec Robert Spitzer.

(Typowymi dla Szwecji drzewami wierzby są: Wierzba iwa (Salix caprea), Wierzba szara, łoza (Salix cinerea) i Wierzba krucha (Salix x fragilis, TC)

Jeśli więc łoś sam musi wybrać, to będą to raczej rośliny wierzbowate lub połączenie sosny oraz jagód runa leśnego. Z drugiej strony łoś zjada, co może, w oparciu o dostępne pożywienie.

Źródło: „Macro-nutritional balancing in a circumpolar boreal ruminant under winter conditions” https://besjournals.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/1365-2435.14296

Zdjęcie: slu