Sąd w Montanie orzekł na korzyść młodzieży w przełomowej decyzji klimatycznej.

W pierwszym tego rodzaju orzeczeniu w całym kraju, sąd stanu Montana wydał w poniedziałek 14 sierpnia 2023 roku, wyrok na korzyść młodych ludzi, którzy twierdzili, że stan naruszył ich prawo do czystego i zdrowego środowiska poprzez promowanie wykorzystania paliw kopalnych.

Sąd ustalił, że przepis ustawy o polityce środowiskowej stanu Montana zaszkodził środowisku stanowemu i młodym powodom, uniemożliwiając Montanie rozważenie wpływu projektów energetycznych na klimat. Przepis ten jest zatem niezgodny z konstytucją, stwierdził sąd.

-To ogromne zwycięstwo dla Montany, dla młodzieży, dla demokracji i dla naszego klimatu. Z pewnością pojawi się więcej takich orzeczeń, powiedziała Julia Olson, szefowa organizacji Our Children’s Trust, która wniosła sprawę.

Zdecydowana wygrana, jedna z najsilniejszych decyzji w sprawie zmian klimatycznych, jakie kiedykolwiek wydał sąd, może pobudzić ruch ekologiczny i zapoczątkować falę spraw mających na celu przyspieszenie działań w zakresie zmian klimatycznych, twierdzą eksperci.

Orzeczenie – które unieważnia przepis blokujący względy klimatyczne – stanowi również rzadkie zwycięstwo działaczy klimatycznych, którzy próbowali wykorzystać sądy do odparcia polityki rządu i działalności przemysłowej, które ich zdaniem szkodzą planecie.

W tym przypadku dotyczyło to 16 młodych mieszkańców stanu Montana, w wieku od 5 do 22 lat, którzy wnieśli do sądu pierwszy w kraju konstytucyjny i pierwszy prowadzony przez młodzież proces klimatyczny. Według organizacji Our Children’s Trust młodzi są zachwyceni decyzją sądu.

Chociaż łączna liczba klimatycznych pozwów sądowych na całym świecie wzrosła ponad dwukrotnie w ciągu ostatnich pięciu lat, procesy sądowe prowadzone przez młodzież w Stanach Zjednoczonych stały w obliczu żmudnej walki.
Już co najmniej 14 z podobnych spraw zostało oddalonych, zgodnie z lipcowym raportem Programu Środowiskowego ONZ oraz Sabin Center for Climate Change Law na Uniwersytecie Columbia.

Ale liczba sukcesów na arenie międzynarodowej rośnie, podobnie jak różnorodność osób wnoszących te sprawy do sądu, w tym wzrost liczby pozwów wnoszonych przez młodzież, grupy kobiet, społeczności lokalne i ludność tubylczą.
Według raportu Grantham Research Institute on Climate Change and the Environment z 2023 r., spośród rozstrzygniętych spraw, ponad połowa zakończyła się pomyślnie dla działań na rzecz klimatu.

-Sprawa Montany będzie podlegać apelacji do stanowego Sądu Najwyższego, powiedziała Emily Flower, rzecznik prokuratora generalnego Montany, Austina Knudsena (R). Potępiła ona orzeczenie sądu jako „absurdalne” i powiedziała, że ​mieszkańców Montany nie można winić za zmianę klimatu.
-To samo prawne rozumowanie prawne zostało oddalone przez sąd federalny i sądy w kilkunastu innych stanach. Podobnie powinno być i w Montanie, stwierdziła Emily Flower.

Pomimo historii innych spraw klimatycznych prowadzonych przez młodzież w Stanach Zjednoczonych, eksperci stwierdzili, że młodzież z Montany miała przewagę w konstytucji stanu, która gwarantuje prawo do czystego i zdrowego środowiska.

Montana, główny producent węgla w Stanach Zjednoczonych, jest miejscem największych możliwych do wydobycia zasobów węgla w kraju. Adwokaci powodów twierdzą, że państwo nigdy nie odmówiło pozwolenia na realizację projektu związanego z paliwami kopalnymi.
Młodzi ludzie skupili się na tym konstytucyjnym prawie przez pięć dni czerwcowych emocjonalnych zeznań, podczas których zgłaszali roszczenia dotyczące obrażeń, jakich doznali w wyniku zmian klimatu.

15-latek z astmą opisał siebie jako więźnia we własnym domu, podczas izolacji z covidem w okresie intensywnego dymu z pożarów lasów w Kanadzie.
Rikki Held, 22-letnia powódka, szczegółowo opisała, jak ekstremalna pogoda zaszkodziła ranczo jej rodziny. Zeznała ona, że korzystny wyrok sprawi, że będzie miała więcej nadziei na przyszłość.
-Wiem, że zmiany klimatyczne to problem globalny, ale Montana musi wziąć na siebie odpowiedzialność za swój w tym udział, powiedziała.

Prawnicy stanowi odpowiadali, że wkład Montany w globalną emisję gazów cieplarnianych jest niewielki. Zastępca prokuratora generalnego Montany, Michael Russell, powiedział, że gdyby przedmiotowe prawo zostało zmienione lub obalone, nie miałoby to znaczącego ani zauważalnego wpływu na klimat.

Prawnicy pozwanego stanu rozpoczęli i przerwali obronę tego samego dnia, doprowadzając proces do nieoczekiwanie wcześniejszego zakończenia w dniu 20 czerwca.
W odwrocie od oczekiwanej obrony kwestionującej klimatologię stojącą za pozwem młodzieży, państwo skupiło się zamiast tego na argumentowaniu, że ustawodawca powinien oprzeć się na kwestionowanym prawie, a nie na sądownictwie.

Michael Gerrard, założyciel Columbia’s Sabin Center, powiedział, że zmiana strategii była zaskoczeniem.
Wszyscy spodziewali się, że prawnicy stanu postawią na bardziej energiczną obronę.
-Być może doszli do wniosku, że podstawowa nauka o zmianach klimatycznych była tak silna, że ​​nie chcieli jej kwestionować, powiedział.

Obrona państwa nie powiodła się. Sędzia Kathy Seeley orzekła, że ​​emisje stanu można rzetelnie przypisać przepisowi prawnemu blokującemu Montanie przegląd wpływu projektów energetycznych na klimat. Napisała dalej, że stanowe emisje i zmiany klimatu spowodowały szkody dla środowiska i młodych powodów.

-Każda dodatkowa tona emisji gazów cieplarnianych pogarsza obrażenia powodów i grozi zablokowaniem nieodwracalnych szkód klimatycznych, napisała w orzeczeniu.

Republikańscy prawodawcy stanowi i przedstawiciel przemysłu naftowego uważają, że chociaż mają nadzieję, iż odwołanie stanowe zakończy się sukcesem, decyzja Kathy Seeley może spowodować, że mniej projektów energetycznych będzie wydawanych na pozwolenia lub będzie przedmiotem uciążliwych sporów sądowych.
-Jeśli ta decyzja się utrzyma, spowoduje to wielkie szkody gospodarcze dla stanu Montana, powiedział Alan Olson, dyrektor wykonawczy Montana Petroleum Association.

Chociaż dopiero okaże się, czy Sąd Najwyższy Montany podtrzyma ustalenia sędziny Kathy Seeley, eksperci stwierdzili, że korzystny werdykt dla młodzieży może wpłynąć na sposób, w jaki sędziowie podejdą do podobnych spraw w innych stanach i skłonić ich do zastosowania „odwagi sędziowskiej” w walce ze zmianami klimatycznymi.

Kancelaria organizacji non-profit Our Children’s Trust, która reprezentuje powodów, podjęła kroki prawne w imieniu młodzieży we wszystkich 50 stanach, a w czterech innych stanach toczą się już sprawy. Konstytucyjna sprawa pozwu młodzieżowego prowadzona przez Our Children’s Trust przeciwko Departamentowi Transportu Hawajów ma rozpocząć się w czerwcu 2024 r.

Sprawa z 2015 roku, Juliana v. United States, wniesiona przez organizację Our Children’s Trust, która przyciągnęła międzynarodową uwagę, również wraca na ścieżkę procesu po wielokrotnych niepowodzeniach. Sprawa dotyczyła rządu federalnego, któremu zarzuca się, że podejmując działania przyczyniające się do zmian klimatu, naruszył prawa 21 młodych ludzi do życia, wolności i własności, a także nie ochronił zasobów zaufania publicznego.

Phil Gregory, adwokat powodów, powiedział, że werdykt sądu może dać młodym ludziom na całym świecie możliwość wystąpienia do sądu w celu zabezpieczenia swojej przyszłości.
-Podejmowane są decyzje polityczne bez uwzględnienia dowodów naukowych i wpływu, jaki będą miały na nasze najmłodsze pokolenia, powiedział.

Źródła:

https://www.washingtonpost.com/climate-environment/2023/08/14/youths-win-montana-climate-trial/

Click to access 08.14.2023+Montana+Climate+Youth+Win.pdf

Jest prawdopodobnym, że sąd w Montana może utorować zwycięstwo szwedzkim powodom w tzw. sprawie Aurora, o której pisałem w listopadzie poprzedniego roku https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=pfbid02JMko5fyanoTeAtqAu1erTch6XxeSCaFAz7ZB2caf341JgQQu7beiYr1SAy6Rei6el&id=100067618634571

Młode Szwedki i Szwedzi mają poparcie Grety Thunberg, chociaż jej gwiazda mocno przyblakła w ostatnich miesiącach. W każdym razie sądowe pozwy mają już sławę prawniczego aktywizmu i czy jest to efektywna droga do walki z ociepleniem klimatu, czas pokaże.

Zdjęcie: pixabay, Montana