Rachunkowość zarządcza może prowadzić do usprawnienia zarządzania LP poprzez: poprawę jakości realizowanych usług, obniżanie kosztów działalności oraz efektywne wykorzystywanie posiadanych zasobów i tworzenie dodatkowej informacji. Czy jest ona jednak stosowana w LP? Czy kierownictwo LP jest świadome jej istnienia?

Rachunkowość służy ocenie działalności finansowej i operacyjnej przedsiębiorstwa, jego kondycji i realizacji celów. Główne typy rachunkowości to rachunkowość fiansowa i zarządcza. Każda z nich dostarcza danych z różnych poziomów działalności. Pierwsza określa wynik i sytuację finansową, druga natomiast pozwala na podejmowanie decyzji strategicznych, taktycznych lub bieżących. Na chwilę obecną w jednostkach organizacyjnych Lasów Państwowych prowadzona jest w większości jedynie rachunkowość finansowa.

CZYTAJCIE RÓWNIEŻ: Czy na odpowiedzialności można zarobić?

Naukowcy z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu oraz Uniwersytetu Szczecińskiego postanowili zbadać i zidentyfikować obszary, w których występuje zapotrzebowanie na prowadzenie rachunkowości zarządczej. Swoje badania odnieśli do podstawowych jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych, a mianowicie: Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowej, regionalnych dyrekcji oraz nadleśnictw.

Jak zauważono, aktualnie system finansowy prowadzony w PGL LP jest systemem dość specyficznym. Na pierwszy rzut oka przypomina on mechanizmy stosowane w podmiotach budżetowych, z tą różnicą, iż jednostki Lasów Państwowych pozostawiają prawie wszystkie oszczędności do własnej dyspozycji.

CZYTAJCIE RÓWNIEŻ: Opcje strategiczne dla państwowych leśnych instytucji w Polsce

Podsystem rachunkowości finansowej nie jest jednak systemem elastycznym, który potrafi przedstawić nie tylko teraźniejsze wyniki, ale także swoim zakresem objąć przyszłościowe i przeszłościowe działania. Rachunkowość zarządcza ujmuje wszystkie te aspekty i daje dużo większą możliwość zaspokojenia potrzeb informacyjnych.

W związku jednak z wysokimi kosztami spowodowanymi przez specyficzny charakter pozyskiwanych danych (np. badania terenowe), naukowcy wyodrębnili pięć obszarów, w których zapotrzebowanie na informację jest najwyższe. Okazały się nimi:

• ustalenie wartości lasu w trybie ex post, in tempora i ex ante,
• wycena pozaprodukcyjnych funkcji lasu,
• wycena produkcji drewna „przy pniu ” i „na pniu”,
• zarządzania finansami nadleśnictw,
• wielokryterialna ocena nadleśnictw i innych jednostek Lasów Państwowych.

Do każdego z obszarów podana została charakterystyka, oraz zaproponowane zostały narzędzia rachunkowości zarządczej. Analiza pozwoliła na wysunięcie wniosków wskazujących na potrzebę między innymi zwiększeniu pozyskania informacji o działaniach pozaprodukcyjnych, uwzględnieniu informacji niefinansowych w procesach zarządzczych i wsparciu osób decyzyjnych tymi danymi.

CZYTAJCIE RÓWNIEŻ: Czy BULiGL powinno znajdować się w strukturze samofinansujących LP?

Naukowcy podkreślają, że w związku ze specyfiką systemu finansowego PGL LP, system rachunkowości zarządczej, również powinien być dostosowany do uwarunkowań tego przedsiębiorstwa. Zauważono, że gotowe rozwiązania nie mogą być bezpośrednio adaptowane z sektorów finansów publicznych, podmiotów prawa handlowego czy przedsiębiorstw państwowych, pomimo efektywnego wdrożenia w tych instytucjach rozwiązań rachunkowości zarządczej. Pomimo wspomnianych ograniczeń niektóre jej aspekty powinny zostać wprowadzone w celu zwiększenia informacji na temat finansowego i niefinansowego stanu przedsiębiorstwa w przeszłości, teraźniejszości i przyszłości. Dzięki temu powstała luka stosowania tylko i wyłącznie rachunkowości finansowej mogłaby zostać zapełniona.

Czy kierownictwo (menadżerowie) LP jest świadome istnienia rachunkowości zarządczej? Z tego co się orientuję, to nie jest ona wykładana na studiach leśnych, a najlepsza na świecie Ustawa jasno precyzuje, kto może być kierownikiem w PGL LP.

CZYTAJCIE RÓWNIEŻ: Czy w Lasach Państwowych pracują dobrzy menadżerowie?

Źródło: Adamowicz K., P.Szczypa. 2014. Możliwości wykorzystania rachunkowości zarządczej w lasach państowywch. Prace naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu nr 344, str. 13-24. ISSN 1899-3192.

Ilustracja główna: Rafał Chudy