Przekazanie swego lasu na cele ochrony przyrody.

Na senackiej Komisji Środowiska prof. Jan Szyszko wypowiedział w dniu 27 maja 2019, przy okazji propagowania pomysłu z Izbami leśnymi, interesującą opinię na temat lasów prywatnych: 

„Niektóre z nich nigdy nie były użytkowane zrębowo, więc mają pierwotną, typowo leśną strukturę gleby. To jest ważny aspekt z punktu widzenia różnorodności biologicznej, z tego powodu potrzeba im pewnej organizacji ujętej w formy prawne.”

Nie sądzę aby polscy prywatni właściciele leśni uważali wagę różnorodności biologicznej za czynnik decydujący o sposobie prowadzenia przez nich gospodarki leśnej, tej współczesnej, zrównoważonej, a tym bardziej za czynnik decydujący o odebraniu im prawa użytkowania lasu a zastąpienia go przez prawo ochrony przyrody i lasu. 

A powinni, biorąc pod uwagę doświadczenia szwedzkich prywatnych właścicieli lasu, tych uznawanych tutaj w Szwecji za małych, a więc posiadających mniej niż 1000 ha lasu. 

Temat przekazania swego lasu na różne cele społeczne jest tematem gorącym wśród szwedzkich prywatnych właścicieli lasu i każdy z nich powinien być przygotowany na takie sytuacje. Celami społecznymi może być ochrona przyrody, wycinka lasu pod linie wysokiego napięcia, budowa dróg, ochrona zagrożonych gatunków czy ochrona terenów z wysokimi wartościami kulturowymi. 

Wkracza wtedy Państwo a ściślej biorąc dwa urzędy państwowe, Zarząd Lasów zwany z polska Agencją Leśną (Skogsstyrelsen) oraz Naturvårdsverket, odpowiednik polskiej GDOS. 

W przypadku powstania konieczności formalnej ochrony przyrodniczej lasu w formie biotopów kluczowych lub rezerwatów przyrody, właściciel lasu otrzymuje 100% odszkodowania plus dodatkowe 25%. Formą przekazania jest kupno terenu, wymiana na podobny z lasem Sveaskog lub dzierżawa, na ogół 50-letnia. 

Niemniej jednak szwedzka ustawa o lasach (Skogsvårdslagen) mówi wyraźnie że każdy właściciel lasu musi w pewnym stopniu tolerować tego rodzaju wkraczanie Państwa na jego włości. 

W jakim stopniu? Tutaj właśnie prawnicy mają często pole do popisu oraz zarobku. 

Górną granicą finansową jest 10% oczekiwanej wartości z planowanych zrębów. Ale ta górna granica odszkodowania ma swoją granicę wartości, mówi Johan Åberg, ekspert ze Skogsstyrelsen. 

Wielkość zrębu odgrywa dużą rolę i w takich przypadkach te 10% szybko idzie w dół, do kolejnej granicy 3%. 

Inna sytuacja dotyczy ochrony przyrodniczej większych obszarów leśnych, posiadanych przez wielu właścicieli prywatnych. 

W takich przypadkach urzędy państwowe mogą same z góry wiedzieć o terenach wymagających ochrony przyrodniczej lub dowiedzieć się o tym przy okazji sprawdzania wniosków o pozwolenie na cięci, wpływających do Skogsstyrelsen. Pomocni i to bardzo są ochotnicy z organizacji ochrony środowiska, wspomagający w terenie urzędników ze Skogsstyrelsen jak i inni urzędnicy, zatrudnieni jako powiedzmy strażnicy ochrony przyrody (naturvårdare) przez urzędy wojewódzkie (länsstyrelsen) 

O jednym z takich urzędników pisaliśmy w http://www.forest-monitor.com/pl/prywatne-zainteresowania-urzednika-administracji-panstwowej/ oraz w http://www.forest-monitor.com/pl/prywatnie-czy-sluzbowo/

Prywatni właściciele leśni mogą oczywiście wejść sami w kontakt z urzędami państwowymi ale taka ich zgodność w ograniczaniu swojej własności jest raczej rzadka. 

Niemniej jednak podobno rośnie, twierdzą urzędnicy Skogsstyrelsen.

W przypadku zgody ocenę wartości przekazywanego lasu przeprowadza wpierw Skogsstyrelsen, następnie właściciel lasu może sprawdzić procedurę przy pomocy zewnętrznych ekspertów, opłacanych przez Państwo i w przypadku zgody podpisywana jest umowa przekazania. 

Gunnar Lindén ekspert przyrodniczy z organizacji reprezentującej interesy właścicieli lasu LRF Skogsägarna, radzi pomyśleć o przekazaniu swego lasu w sytuacji gdy zawiera on cenne biotopy kluczowe. 

– Wtedy prawie niemożliwością jest sprzedanie surowca drzewnego i wyjściem jest umowa ze Skogsstyrelsen. Można oczywiście zastanawiać się jaka – w przypadku oddania swego lasu jako rezerwat właściciel lasu otrzymuje pełne wynagrodzenie ale prawo własności przechodzi na Państwo, w przypadku dzierżawy przyrodniczej własność pozostaje prywatna ale pieniądze są znacznie mniejsze, mówi on. 

Skogsstyrelsen rozpatruje corocznie około 400 wniosków o przekazanie swego lasu na cele ochrony przyrody i statystyka mówi iż aż siedmiu na dziesięciu właścicieli lasu jest zadowolonych, 

– W pewnych przypadkach właściciel lasu zwraca się do sądu, ale takich przypadkow mamy tylko kilka na rok, mówi Johan Åberg. 

Źródło: https://www.landskogsbruk.se/skog/sju-av-tio-ar-nojda-med-avtalet/