Przegrywamy bardzo dużo gdy lasy nie stają się starsze niż 100 lat.

Tak twierdzi ekolog Micael Jonsson, naukowiec na Uniwersytecie Umeå, w północnej Szwecji w wywiadzie dla czasopisma Sveriges Natur, używając nawet słowa ekstremalnie dużo. Czy można go nazwać pseudoekologiem, tego nie wiem, w każdym razie naukowcy ekolodzy nie są tutaj w Szwecji obdarowywani podobnymi epitetami.

Wraz z kolegami z Sveriges Lantbruksuniversitet Uppsala oraz Uniwersytetu Göteborg, badał on jak różne wartości leśne zmieniają się wraz z jego wiekiem.

Przyrost masy drzewnej szwedzkich lasów produkcyjnych wzrastał do wieku 70-100 lat, wieku w którym produkcyjne lasy szwedzkie są normalnie wycinane.

Natomiast inne usługi ekosystemowe, takie jak obecność jagód, pokarm dla zwierzyny łownej, martwe drewno, magazynowanie węgla w glebie, różnorodność przyrodnicza wzrastały wraz z dalszym wzrostem wiekiem lasu, w badanych przypadkach do 185 lat.

-Czy przeliczyłeś te wartości na pieniądze?    pyta reporter czasopisma.

-Nie, niektóre usługi ekosystemowe są trudne do przeliczenia, ale wszystkie mają swoją dużą wartość.

-Ale czy młode lasy nie zapewniają np. większość pożywienia dla łosi?

-Nie, lasy powyżej 120 lat dają łosiom i jeleniom około 50% więcej pożywienia niż lasy młode.

-Jakie wnioski możemy wyciągnąć z Waszych badań?

-Potrzebujemy po prostu lasów starszych, dających nam więcej usług. Możemy np. mieć gospodarkę bezzrebową, możemy pozwolić lasom stać dłużej na pniu, niż aktualnie dozwolone wieki rębności.

(W Szwecji w zależności od siedliska i gatunków jest to od 45-120 lat. Ta górna granica dotyczy lasów w północnej Szwecji. Są to wartości powiedzmy teoretyczne, rekomenduję tekst z poprzedniego roku dla zapoznania się z tematyką https://es-la.facebook.com › postsWebbresultatSzwedzkie lasy państwowe Sveaskog tną… – Om skogen och miljön …TC)

Ale rozwój idzie w przeciwnym kierunku, drzewa są wycinane w coraz młodszym wieku, a duża ich część nadaje się tylko na ścier drzewny.  Micael Jonsson ma nadzieję, że leśnictwo będzie bardziej zainteresowane korzyściami płynącymi z lasów starszych i lasów mieszanych.

Artykuł w Sveriges Natur zaciekawił mnie tematyką znaną z kraju, ale raczej niecodzienną w szwedzkiej gospodarce leśnej, nie cechującej się raczej pozostawianiem drzew czy lasów starszych.

Naukowcy z uniwersytetów w Umeå i Göteborg oraz z SLU Uppsala, użyli do podbudowania swoich tez danych z 4.000 punktów w lesie,  badanych systematycznie przez szwedzki Riksskogstaxeringen (polski odpowiednik to chyba Wielkoobszarowa Inwentaryzacja Stanu Lasów – TC).

Ich praca naukowa nosi polski tytuł „Wiek drzewostanu i klimat wpływają na świadczenie usług i wielofunkcyjność ekosystemów leśnych” i jest opublikowana w sprzyjającym czasie bo już za kilka dni, dokładnie 30 listopada ma być ogłoszony, przygotowywany długo, raport rządowy dotyczący lasów szwedzkich.

Tematy raportu są gorące i dotyczą m.in. wzmocnienia prawa własności, zróżnicowania form ochrony lasów, ochrony przyrody czy ochrony lasów w Górach Skandynawskich, co w połączeniu ze wskaźnikami Nowego Zielonego Ładu UE czyni cytowaną pracę bardzo interesującą.

Praca ”Stand age and climate influence forest ecosystem service delivery and multifunctionality” została opublikowana w czasopiśmie Environmental Research Letters.

„Wiek drzewostanu i klimat wpływają na świadczenie usług i wielofunkcyjność ekosystemów leśnych”

Omówienie:

Badamy, jak poziomy różnorodnych usług ekosystemowych  zmieniają się wraz z sukcesją w lasach o różnym składzie gatunkowym drzew.  Dokładniej pytamy, jak wiek ekosystemu współdziała z warunkami środowiskowymi w celu regulacji dostarczania usług ekosystemowych

Korzystając z ogólnokrajowej szwedzkiej inwentaryzacji lasów, obejmującej regiony borealne i umiarkowane, zbadaliśmy, jak zmieniały się poziomy sześciu rezerwowych, regulacyjnych, rekreacyjnych i / lub kulturowych usług ekosystemowych lasów wraz z wiekiem lasu (10–185 lat) w drzewostanach o różnym składzie gatunkowym.

Sprawdziliśmy również, czy liczba dostarczonych usług ekosystemowych (tj. wielofunkcyjność lasu) zmieniała się znacząco wraz z wiekiem drzewostanu, stosując różne poziomy progowe dla dostaw tych usług. Uwzględniając warunki środowiskowe i właściwości drzewostanu, stwierdziliśmy, że poziomy pojedynczych usług ekosystemowych zmieniały się wraz z wiekiem drzewostanu.

Produkcja biomasy drzewnej była zwykle szczytowa w drzewostanach młodszych i średniowiecznych.  Natomiast produkcja jagód i stan dzikiej zwierzyny oraz usługi związane z bioróżnorodnością były zazwyczaj najwyższe w starych drzewostanach (120–185 lat).

Wielofunkcyjność w większości monokultur i lasów mieszanych (w warunkach szwedzkich lasami mieszanymi są sosna, świerk, brzoza – TC) wzrastała wraz z wiekiem drzewostanu, przy czym najwyższą wielofunkcyjność osiągnięto gdzieś pomiędzy 100 a 185 lat, w zależności od składu gatunkowego drzew.

Nie było to jednak widoczne w przypadku najwyższego progu poziomu usług ekosystemowych (górne 20%).  Ponadto wielofunkcyjność zwykle malała wraz z cieplejszymi warunkami klimatycznymi, z wyjątkiem lasu mieszanego świerkowo-sosnowo-brzozowego.

Podsumowując, nasze wyniki pokazują, że krótszy wiek lasu, np.  ze względu na wczesne pozyskiwanie drewna w drzewostanach  ukierunkowanych na leśnictwo produkcyjne, najprawdopodobniej ograniczyłby dostarczanie kilku usług ekosystemowych cenionych przez społeczeństwo i skutkowałby  mniejszą wielofunkcyjnością lasów.

Aby zachować zdolność lasów do dostarczania wysokich poziomów wielu usług ekosystemowych należy wziąć pod uwagę w decyzjach dotyczących zarządzania przyszłymi lasami, rolę wieku drzewostanu i składu gatunkowego drzew.

Interesująca jest dyskusja i w tłumaczeniu załączam oryginalne przypisy autorskie.

Dyskusja.

Stwierdziliśmy, że wraz ze wzrostem wieku drzewostanów zaobserwowano ogólny wzrost wielofunkcyjności w najczęstszych kompozycjach gatunkowych drzew w skandynawskich lasach borealnych i umiarkowanych.  Najwięcej usług ekosystemowych osiągnięto w drzewostanach starszych niż 120 lat, za wyjątkiem produkcji biomasy drzewnej, która była najwyższa w wieku drzewostanów 50–70 lat.

Wcześniej wykazano, że cechy lasów, takie jak ogólne bogactwo gatunkowe drzew lub skład poszczególnych gatunków drzew (np. Gamfeldt et al 2013, Felipe-Lucia et al 2018, Baeten et al 2019, Jonsson et al 2019), specyficzna gospodarka leśna, (Strengbom i in. 2018) lub niezależnie od tego, czy las jest zarządzany, czy nie (Peura i in. 2018), określają dostarczanie wielu usług ekosystemowych.

Nasze badanie uzupełnia te spostrzeżenia, pokazując, że wiek drzewostanów jest co najmniej tak samo ważny jak niektóre cechy drzewostanu przy określaniu nie tylko poziomów poszczególnych usług ekosystemowych ale także ich liczby (tj.  , Jönsson i Sn ̈all 2020).  Są to informacje bardzo istotne dla zrównoważonej gospodarki leśnej, ponieważ ograniczanie wieku lasów  poprzez wycinanie drzewostanów w wieku 70-100 lat jest jednym z najsilniejszych skutków nowoczesnego, zrównoważonego leśnictwa.

Nasze wyniki pokazują, że w większości typów drzewostanów jeden lub kilka usług ekosystemowych zostaje zmaksymalizowanych dopiero po typowym wieku zrębu w lasach borealnych. Ponieważ większość badanych usług osiągnęła swój szczyt po 120 latach, obniżony wiek drzewostanów spowodowany przez nowoczesne i zrównoważone leśnictwo spowodował na dużą skalę powstanie krajobrazów leśnych, które utraciły znaczną część swojej wielofunkcyjności, jak sugeruje badanie symulacyjne autorstwa  Triviño i in. (2017).

Obniżanie wieku rębności, które czasami sugerowano jako środek zwiększający wielkość pozyskania drewna , ograniczy dodatkowo wielofunkcyjność lasów. Odwrotnie, zwiększenie tego wieku, spowoduje wzrost poziomu kilku usług ekosystemowych, chociaż kosztem zmniejszonej produkcji biomasy drzewnej.

Ponieważ wszystkie usługi leśne zgodnie z definicją są ważne dla dobrobytu ludzi, ważnym jest zbadanie sposobów, w jaki sposób zarządzanie może złagodzić takie przeciwieństwa (Howe i in. 2014).  Jednym ze sposobów mogłaby być być gospodarka leśna tworząca las mieszany składający się z pewnych gatunków drzew w określonych względnych ilościach (Jonsson i in. 2019), ale nasze wyniki sugerują, że poziomy usług ekosystemowych zapewniane przez takie lasy nadal będą się zmieniać wraz ze starzeniem się lasu.

Oznacza to, że aby utrzymać wysoki poziom dostarczania wielu usług ekosystemowych w skali krajobrazu i lasów które są lokalnie wysoce wielofunkcyjne, należy wyłączyć z gospodarki leśnej wystarczająco duże i liczne obszary starych lasów, oraz zwiększyć również wieki rębności w pozostałym, zarządzanym gospodarczo krajobrazie leśnym.

W Szwecji duża zwierzyna, a zwłaszcza łosie (Alces alces), jest często uważana za problem w gospodarce leśnej koncentrującej się na sosnie zwyczajnej, ponieważ pędy młodej sosny są preferowanym źródłem pożywienia.   

Dzieje się tak zwłaszcza przy braku innych, bardziej smakowitych gatunków drzew liściastych (Bergqvist i in. 2012, Miligan i Koricheva 2013).  W związku z tym nasze wyniki rzeczywiście pokazują, że młode monokultury sosny mają duży potencjał produkcyjny zwierzyny, który stopniowo maleje wraz z wiekiem tego typu drzewostanu.

Co bardziej zaskakujące, również stare monokultury świerkowe i mieszanki świerkowo-brzozowe wykazały wysoki potencjał produkcyjny wzrostu stanu zwierzyny płowej – prawie o 50% wyższy niż młode monokultury sosny.  Można to prawdopodobnie wytłumaczyć dynamiką luk w najstarszych lasach zdominowanych przez świerki, co skutkuje bardziej zróżnicowaną i obfitszą roślinnością gruntową i krzewiastą, w tym preferowanymi gatunkami pożywienia dla łosi i jeleni.

  Oprócz zintensyfikowanej gospodarki leśnej, zmiany klimatyczne stanowią duże i w dużej mierze nieznane wyzwania dla lasów oraz świadczonych przez nie usług (Seidl i in. 2017, Astrup i in. 2018).  Może to być szczególnie istotne w przypadku lasów borealnych, ponieważ przewiduje się, że wzrost temperatury będzie największy na północnych szerokościach geograficznych (IPCC 2014).

W świetle powyższego nasze odkrycie malejącej wielofunkcyjności wraz ze wzrostem temperatury jest bardzo istotne, ponieważ sugeruje, że przyszłe ocieplenie lasów borealnych i północnych lasów strefy umiarkowanej może prowadzić do zmniejszenia wielofunkcyjności (fig.3, str. 9 opisywanej pracy).

Taki spadek byłby prawdopodobnie spowodowany zwiększeniem gęstości i wysokości drzew w cieplejszym klimacie, a następnie spadkiem dostępności światła na dnie lasu, skutkującym utratą gatunków roślin wymagających światła (Strengbom et al 2018, bHedwall et all)

Podsumowując, nasze wyniki pokazują, że aby sprostać obecnym i przyszłym ludzkim wymaganiom ekosystemów leśnych w zakresie dostarczania szeregu usług ekosystemowych (Daily 1997, IPBES 2019), należy wyłączyć z użytkowania lasu większe obszary starego lasu, a równocześnie stwarzać w pozostałych lasach gospodarczych warunki sprzyjające usługom ekosystemowym.

Trzeba dążyć do kompromisu pomiędzy produkcją biomasy drzewnej a większością innych usług.

https://pub.epsilon.slu.se/17822/1/jonsson_m_et_al_201014.pdf

Przypuszczam że wnioski pracy Micaela Jonssona i współautorów nie są szczególnie oryginalne, choćby w porównaniu do prac polskich ekologów i prof. Jerzego Szwagrzyka z Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie.

Z drugiej strony, być może, również i wnioski polskich ekologów, leżących u podstaw współczesnych żądań polskich organizacji NGO, te dotyczące Lasów Narodowych, nie są oryginalne a raczej wspólne dla dla ekologów europejskich, na co wskazuje pomysł Nowego Zielonego  Ładu UE.

Pomysł mające duże szanse na stworzenie istotnie nowego ładu, ale może niezupełnie w tym zamierzonym kierunku, w każdym razie mający duży, potencjalnie wybuchowy ładunek polityczno-gospodarczy.

Zdjęcie: azote