Prawo do rozpalenia ogniska w lesie skandynawskim.

Jeden z naszych czytelników, zwolennik i miłośnik bushcraftingu zadał takie właśnie tytułowe pytanie.

W Skandynawii obowiązuje prawo Allemansrätten https://pl.m.wikipedia.org/wiki/Allemansrätten, różniące się jednak w poszczególnych państwach.

Szwecja

Prawo Allemansrätten nie daje nam jasnego i oczywistego prawa do rozpalenia ogniska w lesie. Można to jednak zawsze uczynić pod warunkiem że jest się ostrożnym i nie ryzykujemy że ogień rozszerzy się lub wyrządzi szkody w glebie, roślinności czy w stosunku do zwierząt.

Z tego względu ważnym jest wybór odpowiedniego miejsca. Żwir lub gleba piaszczysta jest odpowiednim podłożem. Mech czy torfowisko nie nadają się na te cele, głównie z uwagi na niebezpieczeństwo pozostania żaru po ognisku który może tlić się w glebie i następnie wybuchnąć płomieniem. Nie powinno się zakładać ogniska na skale lub w pobliżu bloków skalnych, bo wywołuje to ich pęknięcia.

Jako opał można użyć gałęzie leżące na ziemi czy np. szyszki opadłe z drzew. Nie wolno ścinać do tego celu drzew i krzewów czy łamać gałęzi drzew. Nie wolno używać wywrotów drzew i gałęzi z nich, można natomiast złomy drzew jako części drzewa leżące na ziemi. Nie wolno zdzierać np. płatów kory z drzew stojących lub wywrotów czy żywicy z drzew żywych.

Powinno mieć się dostęp do wody potrzebnej do gaszenia ognia i zważać na wiatr oraz iskry. W przypadku za silnego wiatru nie powinno się rozpalać ogniska. Jednorazowe grille muszą stać na pewnym, pożarowo,  podłożu.

W przypadkach gdy urzędy wojewódzkie (länsstyrelsen) lub gminy ogłoszą zakaz używania otwartego ognia z uwagi na susze i niebezpieczeństwo pożaru, wtedy rozpalanie ognisk, używanie przenośnych grilli czy kuchenek turystycznych, jest zakazane.

Informacje o zakazie są w prasie, na sieci oraz w specjalnych aplikacjach do telefonów.

W takich sytuacjach zakaz rozpalania ognisk dotyczy również parków narodowych i rezerwatów przyrody, które poza tym mają na ogół swoje własne przepisy, łatwe do sprawdzenia. W normalnych sytuacjach, o ile rozpalanie ognisk na ich terenie jest dozwolone, to tylko w miejscach specjalnie przygotowanych do tych celów.

Na sieci można też znaleźć prognozy dotyczące niebezpieczeństwa wybuchu pożarów traw na danym terenie, co wiąże się z ewentualnym zakazem rozpalenia ogniska.

Właściciele i zarządcy lasów w Szwecji dostosowują się do przepisów Allemansrätten, opublikowanych przez Naturvårdsverket, urząd państwowy odpowiadający polskiej GDOŚ oraz do ewentualnych zakazów władz wojewódzkich czy gminnych. Szwedzkie lasy państwowe Sveaskog nie są w tym wyjątkiem. Szwedzka ustawa o lasach, Skogsvårdslagen, nie zajmuje się tym problemem.

Źródło:

https://www.naturvardsverket.se/Var-natur/Allemansratten/Det-har-galler/Eldning/

Powyższy link zawiera też odniesienia do aktualnej sytuacji pożarowej na terenie Szwecji, opracowywanej przez odpowiedzialny urząd MSB.

Norwegia.

Norweski Allemansrätten zawiera podobne prawa i obowiązki ale różnica polega na tym, szwedzki Allemansrätten jest prawem zwyczajowym, natomiast norweski jest wpisany w prawo nazwane Friluftsloven czyli Prawo do życia na świeżym powietrzu. Allemansrätten ujęty w Friluftsloven ma po prostu na celu „ochronę naturalnych podstaw życia na świeżym powietrzu i zapewnienie obywatelom prawa do poruszania się i przebywania w naturze, tak aby zachowana i promowana była możliwość aktywnego spędzania czasu na świeżym powietrzu”.

Prawo definiuje przyrodę jako „inmark” i „utmark” oraz reguluje relacje między właścicielem terenu a ogółem społeczeństwa.

„Inmark” to:

Podwórze, działka, ziemia uprawna, łąki i pastwiska uprawne lub podobne tereny, małe obszary zewnętrzne otoczone ogrodzeniem, obszary ogrodzone w celu ochrony wody pitnej, tereny odłogowane pod hodowlę zwierzyny łownej, inna działalność handlowa lub wojskowa.

„Utmark”to:

Większość lasów, gór, bagien, plaż i jezior, wszystko to co nie jest Inmark.

Powróćmy do ogniska.

Można go rozpalić na obszarze Utmark pomiędzy 16 września a 14 kwietnia, natomiast w okresie od 15 kwietnia do 15 września obowiązuje ogólny zakaz rozpalania ognisk na terenach leśnych, dozwolone jest natomiast ich rozpalanie tam gdzie nie zachodzi obawa pożaru np. na plażach czy terenach górskich typu „fell” https://en.m.wikipedia.org/wiki/Fell

W wielu gminach przygotowane są specjalne całoroczne miejsca do zakładania ognisk, przepisy w tym zakresie mogą się różnić w poszczególnych gminach ale informacje na ten temat są powszechne i łatwo dostępne.

Na obszarze Inmark można rozpalić ognisko w tym samym czasie co na Utmark ale pod warunkiem uzyskania zgody od właściciela lub zarządcy terenu.

Istnieją aplikacje do map turystycznych i bardzo łatwo jest dowiedzieć się czy dany teren jest chroniony i jakie specjalne przepisy obowiązują  na jego obszarze, również te dotyczące ognisk. Niezależnie od tego przed wejściem na teren parku narodowego czy rezerwatu możemy zapoznać się z przepisami i informacją.

Jeżeli chodzi o materiał na ognisko, to przepisy są identyczne co te szwedzkie, a poza tym, podobnie jak w Szwecji, przy miejscach przeznaczonych do tego celu, leży zawsze przygotowane już drewno.

Tutaj trzeba pamiętać że generalną zasadą Allemansrätten jest „Nie niszczyć, nie przeszkadzać” i przy rozbijaniu namiotu w lesie obowiązuje jednak w Norwegii odległość 150 m od zabudowań i maksymalny czas pobytu 2 doby w jednym miejscu.

W Szwecji mówi się ogólnie o pojedynczych dobach i odległości nie przeszkadzającej właścicielowi terenu.

Źródło:

https://www.miljodirektoratet.no/for-private/friluftsliv-og-allemannsretten/tenne-bal/

Finlandia

Finski Allemansrätten jest prawie identyczny de szwedzkim i obowiązuje również zasada „Nie niszczyć, nie przeszkadzać”.

Rozpalanie ogniska i zbieranie drewna nie wchodzi jednak w to prawo i trzeba uzyskać zgodę właściciela terenu. Użycie kuchenki turystycznej nie wymaga takiej zgody, podobnie jak rozpalenie ogniska w miejscach do tego przeznaczonych. W dużej części kraju rozpalanie ognisk jest dozwolone tylko na takich właśnie miejscach, przygotowanym z góry drewnem, pod warunkiem że nie zabrania tego niebezpieczeństwo wybuchu pożarów.

Na terenach północnej Finlandii, na terenach odludnych, dziczych, przepisy dotyczące rozpalania ognisk są znacznie luźniejsze i dozwolone jest rozpalanie ognisk, wykorzystując do tego celu suche gałęzie, odpady roślinne czy korzenie drzew lub krzewów, ale na obszarach lasów państwowych wymagane jest zezwolenie na zbieranie podobnego materiału od urzędu państwowego do spraw leśnych Metsähallitus. Metsähallitus informuje też szczegółowo o przepisach dotyczących rozpalania ognisk na terenach fińskich lasów państwowych.

Podobnie jak w Szwecji i Norwegii informacje szczegółowe o przepisach obowiązujących na danym terenie, również przepisach przeciwpożarowych, są łatwo dostępne.

Źródło:

https://www.utinaturen.fi/gorauppeld

Powracając więc do pytania, gdzie najłatwiej uprawiać bushcraft połączony z rozpalaniem ogniska to wydaje mi się że w Skandynawii można postawić Szwecję na pierwszym miejscu, poten Norwegię i na końcu Finlandię. Jedynie w Szwecji powołanie się na Allemansrätten i co ważniejsze, przestrzeganie tego prawa, pozwala rozpalić ognisko wszędzie w lesie, niezależnie od pory roku, za wyjątkiem okresów suszy z wyraźnymi zakazami z uwagi na niebezpieczeństwo wybuchu pożarów lasu. 

Zdjęcie: pixabay