Postrzeganie konfliktów leśnych w południowej Szwecji, zarządzanie nimi i ich skutki. Część druga.

Ten dosyć suchy tytuł kryje opracowanie naukowe badaczy z Linnéuniversitetet w Växjö w południowej Szwecji, którego treść może zainteresować i skłonić do porównań zarówno leśników jak i pozostałych aktorów na coraz bardziej skonfliktowanej polskiej scenie leśnej.

Dyskusja i wnioski.

W Szwecji problematyka konfliktów leśnych konsekwentnie polega na znalezieniu równowagi między leśnictwem jako produktywną gałęzią gospodarki a leśnictwem w którym lasy są naturalnym zasobem bioróżnorodności oraz szeregu innych usług i wartości ekosystemowych.

Nasze dane potwierdzają inne badania, że ​​ochrona lasów nadal stanowi istotny problem. Dla wszystkich grup interesariuszy, w kontekście południowej Szwecji, temat ochrony lasów był najbardziej znaczącym współczesnym problemem, z konfliktami wokół wyznaczania biotopów kluczowych jako najbardziej widocznymi.

Konflikty dotyczące kwestii środowiskowych nie są  nowym zjawiskiem i rzeczywiście zainteresowane strony w tym badaniu uważały, że konflikty dotyczące napięcia między produkcją leśną a różnorodnością biologiczną były i są „wieczne”.

Ponieważ społeczne zainteresowanie kwestiami środowiskowymi z czasem wzrosło, to zmiany w polityce leśnej zwiększyły presję na urzędników i organizacje rządowe, aby działały w sposób bardziej ekologiczny.

W niektórych organizacjach, np. w państwowym urzędzie leśnym Skogsstyrelsen, oznacza to, że pracownicy z szerszym zakresem dyscyplin niż tradycyjne leśnictwo dołączyli do siły roboczej wnosząc dodatkowe wartości, postawy, przekonania i wiedzę do zarządzania lasami.

Ponadto znacznie zwiększyło się grono interesariuszy, którzy czują, że biorą udział w debacie społecznej na temat leśnictwa, a także w podejmowaniu decyzji na szczeblu lokalnym.  Zrozumienie i wiedza na temat leśnictwa wśród niektórych z tych interesariuszy mogą być jednak rozbieżne, częściowo z powodu odmiennych środowisk, częściowo z powodu coraz bardziej zurbanizowanego społeczeństwa odłączonego od natury.

Elementy tego braku powiązań nie są jednak jasno zrozumiałe, ponieważ na przykład aktywność na świeżym powietrzu w Szwecji znacznie wzrosła w ciągu ostatniej dekady.

Konsekwencją tych zmian jest postrzegane odejście od trosk i perspektyw właścicieli lasów, zwłaszcza prywatnych właścicieli lasów, na rzecz spopularyzowanej, prowadzonej przez aktywistów debaty publicznej o złożonym i zagmatwanym wachlarzu różnych grup interesu oraz większej różnorodności poglądów i wartości.

Jest to problematyczne dla przedsiębiorstw, dużych i drobnych właścicieli, a także organizacji rządowych zajmujących się mediacją lub rozwiązywaniem sporów. Skoncentrowanie się na politycznych i kulturowych wymiarach konfliktu rodzi ważne i problematyczne pytania proceduralne dotyczące tego, kto powinien być włączony w proces podejmowania decyzji, jak i jakie ma on oczekiwania.

Niemelä i in.  (2005) podkreślili znaczenie zaangażowania interesariuszy, a właściciel lasu jest przecież kluczowym interesariuszem, ponosząc odpowiedzialność za swoją własność i bezpośredni wpływ zarządzania na swoją zrównoważoną gospodarkę leśną w ramach zasady gospodarowania  „wolności z odpowiedzialnością”. Jednak w naszym badaniu prywatni właściciele lasów uważali, że mają niewielką możliwość wpływania na decyzje polityczne.

Działania zainteresowanych stron były kluczową częścią ram teoretycznych naszej pracy badawczej. Zainteresowane strony zgodziły się, że charakter działań zmienił się przechodząc w protesty w ramach akcji bezpośrednich, których celem jest zwrócenie uwagi opinii publicznej i debaty politycznej.

Chociaż istnieją dowody na istnienie uzgodnionych programów wśród organizacji pozarządowych, współczesne taktyki koncentrują się na działaniach bezpośrednich, które ograniczają zdolność firm, dużych i małych właścicieli prywatnych do pełnienia funkcji zarządców lasów, wykorzystując dane i instrumenty prawne jako kluczowe narzędzia.

Współczesne formy działań, a także spostrzeżenia innych interesariuszy podkreślają rolę danych, informacji i wiedzy w konfliktach.  Gromadzenie danych jest ważne na lokalnym poziomie obszarów leśnych z punktu widzenia zrozumienia technicznych aspektów konfliktu, tj. natury siedlisk leśnych leżących u podstaw konfliktu.

Nie bez znaczenia są jednak aktorzy wchodzący w interakcje z tym wymiarem konfliktu oraz ich własne wartości i postawy, a także ich związek z politycznym i kulturowym wymiarem konfliktu.  Kto zbiera dane, w jaki sposób dane są interpretowane i jak ta interpretacja jest następnie stosowana jako działanie, wpływa na zakres i charakter konfliktu.

Ramy teoretyczne tej pracy zilustrowały znaczenie wiedzy jako kluczowego czynnika napędzającego konflikty.  Dalsze wypełnianie luk w wiedzy prawdopodobnie pomogłoby w zrozumieniu różnych punktów widzenia i prawdopodobnie pomogłoby je przezwyciężyć.  Ewentualne rozszerzenie ram mogłoby zatem polegać na wyraźniejszym uwydatnieniu wiedzy jako wewnętrznego czynnika wpływającego na percepcję i działanie interesariuszy.

Ramy pomogły zilustrować, w jaki sposób niepełne dane, dowody lub wiedza kierują działaniami.  Narracje i dyskurs, które nie potrzebują być „oparte na faktach”, mogą mieć nieproporcjonalny wpływ na polityczne wzmocnienie kwestii leśnictwa i  w tym kontekście ważne są media (Takala i in. 2020).

Sposób w jaki narracja jest ujęta w mediach, jest kolejnym aspektem. Na przykład większość debaty na temat biotopów którą śledzi wielu aktorów, jest formowana przez innych aktorów niż właściciel lasu, który jest odpowiedzialny za las i bezpośrednio na niego wpływa. W naszym badaniu miało to częściowo odzwierciedlenie w sytuacjach, w których właściciela lasu omijają inni aktorzy.

Media społecznościowe mają znaczący wpływ tam, gdzie trudno jest prowadzić otwartą i krytyczną dyskusję na tematy kontrowersyjne. Zainteresowane strony w tym badaniu stwierdziły, że zarówno tradycyjne, jak i szczególnie nowe media które zostały zastosowane, doprowadziły do ​​konfliktu opartego na opinii, a nie na dowodach. Konflikt został zinterpretowany w spolaryzowanych barwach „czarno-białe”, a nie w zniuansowanym „odcieniu  szarym”, co pokazuje ograniczoną zdolność do przekształcania spolaryzowanych debat i łączenia przeciwstawnych punktów widzenia za pomocą mediów społecznościowych.

Wszystko to ma znaczące konsekwencje dla zarządców lasów.  Konflikty, w które są obecnie zaangażowani, stanowią wyzwanie dla ich podstawowych wartości, przekonań, postaw i emocji, a także praw i obowiązków zarządców lasu.

Jednym z aspektów konfliktu była odczuwalna erozja praw właścicieli lasów.  Nasze badanie dodaje do tego, co przedstawili Sténs i Mårald (2020), że dyskusja na temat praw własności lasów stała się żywym i konfliktowym tematem, a przedstawiciele organizacji właścicieli gruntów i lasów twierdzą, że doszło do erozji praw prywatnych właścicieli lasów i ich zdolności do produktywnego gospodarowania lasami.

W szczególności wielu drobnych właścicieli coraz bardziej wykazuje brak  zaufania oraz rozczarowanie w zarządzaniu lasami, a właściciele lasów nie mają zachęty do dalszego zarządzania wartościami przyrodniczymi przy rosnącym ryzyku zaniku. Rodzi to pytania o pogląd Appelstranda (2012), mówiący że szwedzka polityka leśna przechodzi od ograniczenia do współpracy.

Jeśli urzędy państwowe starają się realizować politykę leśną, to muszą dokładnie przemyśleć swój sposób pracy, postrzegany jako słaba reaktywność i profesjonalizm, oraz udzielane zachęty (ochrona lasów), bo skutkuje to tym, że właściciele lasów nie chcą przyczyniać się do realizacji celów polityki leśnej.

Jest to znacząca różnica w porównaniu z dawnymi czasami, kiedy zasada odpowiedzialności z wolnością oznaczała, że ​​właściciele lasów podejmowali działania wspierające różnorodność biologiczną wykraczające poza to, co było wymagane przez prawo.

Właściciele lasów w tym opracowaniu wyrazili „etykę środowiskową”, poczucie odpowiedzialności i troski o ziemię i las, zachowując wartości demokratyczne i czyniąc dobro.  Co jest zgodne z Löfmarck i in.  (2017), gdzie wartości właścicieli lasów były związane z „opieką nad powierzonym majątkiem”, oprócz uwzględniania wartości ekologicznych, społecznych i ekonomicznych (Nordlund i Westin 2011; Eriksson 2012).

Jednak konflikty wywołane obecną polityką zmieniają zachowanie gospodarki leśnej.  Od czasu szwedzkiej ustawy o leśnictwie z 1993 r., właściciele lasów podejmowali i byli zachęcani przez rządy, przemysł i organizacje interesu w ramach wielu programów  edukacyjnych, do podejmowania obowiązkowych i dobrowolnych wysiłków na rzecz promowania bioróżnorodności w działaniach związanych z hodowlą lasu. Podobne zarządzanie rozwijało się przez lata, co widać po standardach certyfikacji i dzisiejszym braku operatorów maszyn leśnych nie mających tzw. „zielonej karty” (świadectwo edukacji w zakresie wartości kulturowych i ekologicznych oraz zarządzania nimi).

Połączone kompetencje są ważnym narzędziem w osiąganiu celów środowiskowych i produkcyjnych określonych w ustawie o leśnictwie, ale, jak pokazano w niniejszym opracowaniu, przy obecnym zarządzaniu istnieją już przykłady i oczywiste ryzyko, że nie będzie ono wykorzystywane w osiąganiu bioróżnorodności w lesie.

Obecna polityka rządząca wydaje się nie uwzględniać tej kwestii na większości poziomów zarządzania, od indywidualnych urzędników państwowych, przez Skogsstyrelsen po polityczny instruktażowy i legislacyjny poziom. Innymi słowy, powstają konflikty wokół tego, jak na poziomie lokalnym interpretuje się i wdraża standardy certyfikacji, przepisy ustawowe, wykonawcze i dyrektywy.

Gdy las jest zasobem prywatnym i publicznym oraz dobrem publicznym z kilkoma świadczonymi usługami ekosystemowymi, takimi jak te z Allemansrätten, potrzebna jest silna umowa społeczna, jak wykazali Bergstén i in.  (2018).

Badanie to sugeruje, że bardziej konfrontacyjne i zalegalizowane podejście organizacji ekologicznych i grup interesu może przynieść lepsze wyniki, jeśli zostanie zmodyfikowane.  Ponieważ wewnętrzne czynniki wartości, przekonań, postaw, emocji i wiedzy wpływają na strategie decyzyjne i działania, ważna jest potrzeba ich zrozumienia i rozważenia.

Nasze ramy były również w stanie zilustrować znaczenie czynników wewnętrznych dla aktorów w sposobie manifestowania konfliktu. Przykładowo, znaczenie, jakie właściciele lasów przywiązują do emocji i wartości demokratycznych w tym opracowaniu, sugeruje, że pełen szacunku dialog, zaangażowanie i możliwość wpływania są sposobami zbliżania się do właściciela lasu i arbitraż między zarządcami lasów a innymi interesariuszami na różnych poziomach,  byłby drogą naprzód.

Podkreślanie poczucia własności (dla wielu interesariuszy) odgrywa ważną rolę we współpracy i konfliktach dotyczących zasobów naturalnych, co Baldwin i in.  (2017) jeszcze bardziej podkreślają, opisując  szczególne powiązania między właścicielami ziemskimi a swoimi gospodarstwami, wyrażane nawet jako miłość.

Dietz (2013) również podkreśla, że ​​sytuacje zagrażające wartościom i emocjom interesariuszy, zagrażają tożsamości osobistej i instytucjonalnej oraz że w takich okolicznościach dyskusja często przenosi się do „debatowania nad faktami”.

Ponadto, zamiast wdrażania polityki z elementami nieufności, do skutecznego wdrażania polityki potrzebne jest zaufanie i dialog. Rozwiązywanie konfliktów zależy od współpracy i budowania relacji między interesariuszami, którzy są współzależni w realizacji swoich celów oraz odpowiedniego poziomu wzajemnego zaufania.

W Szwecji należy na nowo odkryć i ponownie zastosować niektóre kluczowe ustalenia dotyczące strategii zarządzania konfliktami leśnymi.  Wszyscy interesariusze zdają sobie sprawę, że prewencyjne działania edukacyjne i metody oparte na dialogu są ważne dla zarządzania konfliktami.  Organizacje i indywidualni właściciele wspominali o udanych przykładach konstruktywnego dialogu i świadomości, jak działać, zanim dojdzie do konfliktu.  Podobne areny wymiany poglądów istniały w przeszłości i są potrzebne dzisiaj. Pozostaje jednak rozdźwięk między sposobem manifestowania konfliktów leśnych a stosowanymi metodami zarządzania konfliktami.

W edukacji istnieje potencjalna potrzeba przeprowadzenia kursów dla absolwentów szkół leśnych i zawodowych leśników, obejmujących naukę na temat podejść zainteresowanych stron do zarządzania i praktyki leśnej, a także zarządzania konfliktami oraz narzędzi i metod negocjacji. Mimo że wiele z tych technik istnieje w innych kontekstach, nadal zachodzi  potrzeba ich rozwinięcia i zastosowania w szwedzkim kontekście leśnym. Może to wspierać łączenie uczniów z różnych środowisk lub kursów (np. studentów leśnictwa ze studentami ochrony przyrody), aby zachęcić do uczenia się i studiowania z różnych perspektyw.

Należy rozszerzyć wysiłki na rzecz zwiększenia wiedzy na temat lasów, leśnictwa i usług ekosystemowych wśród opinii publicznej i większej liczby zainteresowanych grup.  Można tego dokonać poprzez ogólne lub ukierunkowane działania edukacyjne.  Leśnictwo musi również nauczyć się komunikować z nowymi grupami interesów.

Wnioski

Konflikty leśne w Szwecji dotyczą dziś bardziej wymiaru politycznego i kulturowego niż wymiaru technicznego.  Konflikty i dyskusje o lasach są usadowione w znacznie większym stopniu niż kiedykolwiek w domenie publicznej, przy większej przejrzystości procesu i debaty za pośrednictwem Internetu i mediów społecznościowych.

Tak więc współczesne konflikty leśne obejmują większą ilość ludzi, o bardziej rozbieżnych wartościach, emocjach i opiniach, ale niekoniecznie z solidną wiedzą.  Wiele konfliktów leśnych jest napędzanych przez opinie, a nie przez dowody i fakty.

Wyniki tego badania zwracają uwagę na znaczenie zrozumienia nie tylko konfliktów (kwestii) oraz zaangażowanych interesariuszy i ich interesów, ale w szczególności właścicieli lasów i ich sytuacji, wartości, postaw i emocji w konfliktach, które otaczają zarządzanie i zarządzanie  lasy.  Ma to konsekwencje dla leśnictwa nie tylko w Szwecji, ale w innych miejscach, ponieważ nasila się debata na temat użytkowania lasów i ich zarządzania.

Pokazaliśmy również, że jeśli konflikty nie zostaną rozwiązane na poziomie politycznym i kulturowym, to krajowe polityki leśnej różnorodności biologicznej mogą prowadzić do niezamierzonych i przewrotnych skutków, co ostatecznie ma negatywne konsekwencje dla zrównoważonej gospodarki leśnej.

Jest miejsce na ożywienie metod radzenia sobie z inicjowaniem i eskalacją konfliktów.  W przeszłości istniały już areny wymiany poglądów i są one ponownie potrzebne dzisiaj.  Istnieje zatem potrzeba edukacyjna, aby kursy leśne obejmowały naukę na temat podejść zainteresowanych stron do zarządzania i praktyki leśnej, a także zarządzania konfliktami.  Podstawowe pojęcia dotyczą właściciela lasu i obejmują wpływ, szacunek i dobre maniery w celu promowania owocnych spotkań i dialogów.  Przywracając metody pracy oparte na współpracy, państwo mogłoby zachęcić zarówno do ochrony, produkcji, jak i wartości społecznych, promując w efekcie wysiłki leśnej gospodarki zrównoważonej w całym krajobrazie leśnym.

Ramy teoretyczne nakreślone w tym badaniu okazały się cennym narzędziem w identyfikowaniu technicznych, politycznych i kulturowych wymiarów konfliktów, a także czynników wewnętrznych poszczególnych aktorów. Przyszłe badania mogłyby wskazać, które metody pracy są najlepsze do zarządzania różnicami w perspektywach i wartościach, a jednocześnie mogą osiągnąć cele polityki leśnej, która ma wpływ na właścicieli lasów i różnorodność biologiczną.

Im więcej osób wyraża swoje opinie, tym pilniejsza staje się potrzeba głębszego wyjaśnienia luk w wiedzy między różnymi stanowiskami.

Zdjęcie: naturskyddsföreningen