Podczas pobytu na stażu w Finlandii miałem okazję zapoznania się z metodą liczenia zasobności drzewostanów odbiegającą od obecnie przyjętej w Polsce. Sposób był dość innowacyjny, dlatego też pomyślałem ze zagłębie sie bardziej w metodykę i spróbuje podjąć temat MS-NFI jako pracę magisterską w Katedra Urządzania Lasu i Ekonomiki Leśnictwa SGGW.
Fińska metoda określania zasobności drzewostanów została opracowana na przełomie lat 90. Głównym jej celem było uzyskanie informacji o zapasie rosnącym dla dużych obszarów leśnych przy jednoczesnym zminimalizowaniu kosztów pracy. Fiński Instytut Badawczy Leśnictwa omawianą metodą przeprowadził do tej pory 9 rewizji mających na celu inwentaryzację powierzchni leśnej całego kraju.
Do zrealizowania obliczeń potrzebne były oczywiście dane wejściowe, które stanowiły powierzchnie próbne założone w terenie. Dodatkowo koniecznie były dane rastrowe w postaci zdjęć satelitarnych, wysokościowego modelu terenu oraz mapy cyfrowej obejmującej w całości badaną powierzchnię.
Za teren badań przyjąłem Park Narodowy Gór Stołowych, który miał wystarczającą powierzchnię (6327,88 ha) do uzyskania wiarygodnych wyników oraz z którego mój promotor udostępnił mi już gotowe wyniki obliczeń zasobności z powierzchni próbnych, które mogłem później użyć jako dane referencyjne. Każda z powierzchni próbnej wynosiła 500 m2, były one rozłożone równomiernie po całym parku w więźbie 400 m x 400 m. Oryginalnie zostało założonych 395 powierzchni, natomiast do obliczeń odrzucono 62 z powodu ich lokalizacji (drogi, cieki wodne).
Powyższe zdjęcie obrazuje rozmieszczenie powierzchni próbnych na obszarze całego parku.
Dodam tylko że Finowie mają różne systemy typowania powierzchni próbnych, które są zależne głównie od badanego terenu, także róznią się od obecnie przyjętej. Finlandia jest podzielona na 6 dzielnic przyrodniczo-leśnych, gdzie każda dzielnica ma swój indywidualny schemat powierzchni próbnych. Generalnie powierzchnie próbne są umieszczane w grupach, gdzie odstępy pomiędzy poszczególnymi powierzchniami wynoszą od 250 m do 450 m, natomiast odstępy pomiędzy grupami przyjmują odległości rzędu od 7 km do 10 km.
Jeżeli chodzi o zdjęcia satelitarne to uzyskałem je z programu USGS (United States Geological Survey), który oferuje darmowe zdjęcia prawie całej Ziemi za pośrednictwem satelity Landsat. Istotną kwestią było uzyskanie zdjęć satelitarnych w okresie wegetacyjnym oraz w tym samym przedziale czasowym kiedy były dokonywane pomiary na powierzchniach próbnych.
Wysokościowy model terenu oraz mapę cyfrową otrzymałem od Instytutu Badawczego Leśnictwa. Konieczne było wstępne przetworzenie tych danych za pomocą programu ERDAS oraz arcGIS, w taki sposób aby wszystkie zdjęcia miały jednakową rozdzielczość, tj. poszczególny piksel miał być odpowiednikiem 900m2 w terenie. Taka wartość była spowodowana rozdzielczością zdjęć satelitarnych, które stanowiły dane wejściowe i na ich podstawie dostosowywany był wysokościowy model terenu oraz mapa cyfrowa.
Powyżej pokazane jest zdjęcie satelitarne badanego terenu zobrazowane w bliskiej podczerwieni, natomiast poniżej znajduje sie wysokościowy model terenu.
Finalne obliczenia zostały przeprowadzone w programie statystycznym R, który w mojej ocenie jest bardzo efektywnym narzędziem i bije na głowę inne programy statystyczne pod względem swojej elastyczności, poza tym jest darmowy.
Jeżeli chodzi o otrzymane wyniki to zapas całkowity na badanym terenie wyniósł 2 132 997 m3, średnia zasobności równała się 366,6 m3/ha, natomiast maksymalna zasobność wyniosła 1149,5 m3/ha, a minimalna 0,9 m3/ha.
W mojej ocenie fińska metoda obliczania zasobów leśnych mogłaby być z powodzeniem stosowana również w polskich warunkach. Otrzymane wyniki były zbieżne z pomiarami lidarowymi przeprowadzonymi na tym samym terenie w podobnym okresie czasowym, co dodatkowo umacnia wiarygodność metody. Osoby zainteresowane tematyką odsyłam do nastepującego artykułu, gdzie dokładniej opisuję poszczególne etapy pracy – Forest stands volume estimation by using Finnish Multi Source National Forest Inventory in Stołowe Mountains National Park. Folia Forestalia Polonica, ser. A, 58 (1): 3-13.
Ambitnych studentów leśnictwa szukajacych ciekawych tematów do pracy inzynierskiej czy magisterskiej również zachęcam do kontynuowania tematu, można dużo z niego wynieść a nigdy nie wiadomo co nam się w życiu przyda. Natomiast jeżeli chodzi o zwiększenie swoich szans na pracę w Lasach Państwowych to mocna praca dyplomowa, świetne oceny czy dodatkowo zdobyte umiejętności nie są gwarantem dostania etatu po odbytym stażu, ale za to mogą zwiększyć szanse znalezienia pracy w zawodzie poza granicami kraju.
Autor postu:
Przemko Pachana – leśnik, absolwent Wydziału Leśnego SGGW w Warszawie oraz Wydziału Lasu i Środowiska HNE w Eberswalde.
Doświadczenie zawodowe zdobywał m.in. w Europejskim Instytucie Leśnictwa w Finlandii oraz Lasach Państwowych.
Obecnie pracuje w Niemczech w sektorze prywatnym zajmującym sie opracowywaniem planów urządzania lasu oraz tworzeniem oprogramowania i aplikacji mobilnych na potrzeby leśnictwa.
Zdjęcie tytułowe: Widok z galerii zachodniej na Szczelińcu Wielkim. Szczeliniec to najwyższy szczyt (919 m n.p.m.) w Górach Stołowych, na terenie Parku Narodowego Gór Stołowych. Co ciekawe Góry Stołowe zostały wypiętrzone przed 30 milionami lat i są jednymi z nielicznych w Europie gór płytowych. Płyty z górnokredowych piaskowców ciosowych ułożone są poziomo – stąd nazwa gór, bo płaskie jak stół. Autor zdjęcia: Rafał Chudy