Leśne prawo własności w Szwecji.

Szwedzkie leśne prawo własności jest znacznie słabsze niż w krajach sąsiednich. Dzisiaj prawie 30% szwedzkich lasów ma ograniczoną gospodarkę leśną i część tych terenów jest wybranych pomimo sprzeciwu właściciela.
W tej metodzie postępowania prawnego różni się znacznie Szwecja od Norwegii i Finlandii.

Norwegia.

W Norwegii istnieje porozumienie pomiędzy Norges Skogeierforbund (stowarzyszenie norweskich właścicieli leśnych) a Miljøverndepartementet (Ministerstwo Środowiska) o tzw. Frivillig vern czyli Dobrowolnej ochronie przyrody.

Polega to na tym że prywatny właściciel lasu który uważa że ma na swoim terenie roślinność wymagającą ochrony i że nie da się tej ochrony pogodzić z normalną gospodarką leśną występuje do ministerstwa środowiska o uznanie terenu za ochronny. W jakim stopniu i za jaką cenę ustalają wspólnie urzędnicy i właściciel. Umowa jest ważna od momentu podpisania i właściciel może się z niej wycofać przed podpisaniem.
Podstawową zasadą przy tej transakcji jest zasada dobrowolności.

Finlandia.

W Finlandii istnieje program nazwany Metsoprogrammet w którym prywatny właściciel lasu ma również możliwość zaproponowania Państwu ochrony przyrodniczej swojego lasu za odpowiednim wynagrodzeniem.

Szwecja.

A w Szwecji?

Można powiedzieć że w biurokratycznym skomplikowaniu życia dla szwedzkiego prywatnego właściciela lasu mają szwedzcy urzędnicy państwowi równie duży talent co aktualny Generał LP przejawia w stosunku do swoich nadleśniczych.
Form przekazania albo raczej przejęcia przez Państwo ochrony przyrodniczej nad lasem prywatnym jest w Szwecji aż sześć. I tylko przy jednej z tych form traktowany jest prywatny właściciel lasu jako partner równorzędny. W pozostałych decyduje Länsstyrelsen (Urząd Wojewódzki) albo Skoggstyrelsen (Zarząd Lasów).

Park narodowy, rezerwat, teren z biotopem, teren z kluczowym biotopem oraz zakaz prowadzenia gospodarki leśnej – wszystkie te formy mogą być ustanowione na prywatnym gruncie leśnym wbrew woli właściciela.
Tylko jedna z form umowy – Naturvårdsavtal- jest umową dobrowolną pomiędzy właścicielem lasu a Państwem, reprezentowanym przez Skogsstyrelsen, umową zawartą na określoną ilośc lat i mającą wartość prawną.

Najgorszym z finansowego punktu widzenia jest biotop kluczowy który według aktualnych szwedzkich przepisów pozwala na uniknięcie przez Państwo wypłacenia odszkodowania właścicielowi terenów leśnych. To o takich przypadkach pisałem z okazji odkrycia przez właściciela w swoim lesie gniazd sójki syberyjskiej.
Mianowanie biotopu kluczowego nie ma bowiem statusu prawnego i nie można tej urzędniczej czynności (Skogsstyrelsen) zaskarżyć do sądu. W praktyce właściciel lasu nie może przeprowadzić zrębu bo żaden kupiec nie kupi od niego surowca pochodzącego z takiego lasu.

Co mówi właściciel lasu?

Gunnar Linden, specjalista od ochrony przyrody przy LRF (zrzeszenie farmerów szwedzkich) ma wyrobione zdanie na ten temat.

Takie przepisy, mówi on, odbierają ochotę prywatnemu właścicielowi gruntów na ochronę zagrożonych gatunków na swoim terenie.
Urzędnicy, twierdzi on, mają tradycję pracy według zasad teorii biologicznych, w których zachowanie gatunków jest najważniejsze i w których nie ma miejsca na uwzględnienie interesów właściciela. Ich praca z inwentaryzowaniem terenów, tworzenie banku tych informacji, praca czysto urzędnicza ma tendencje do stania się czynnością najważniejszą i wszelkie zmiany rutyn uważane są za stratę czasu oraz marnowanie dotychczasowego dorobku. Innymi słowy jeżeli jakiś teren został już uznany za warty ochrony to wszelkie zmiany są dla urzędników niepożądane, mimo ciągłych zmian w przyrodzie na tym terenie.

Brzmi to pewno znajomo nawet dla polskiego urzędnika leśnego z LP borykającego się z urzędnikiem z RDOS .
No i za duży błąd uważa Gunnar wyjmowanie tak dużych obszarów leśnych z gospodarki leśnej.
To zły priorytet, twierdzi on. My wszyscy potrzebujemy bardziej efektywnej ochrony przyrody, ochrony którą można połączyć z gospodarką leśną.
Oddawanie dużych obszarów leśnych pod ochronę przyrody utrudnia bardzo możliwości zastępowania przez drewno surowców kopalnianych i materiałów szkodliwych dla środowiska.

Czysto społecznie, dodaje on, przeszkadza taka polityka w równomiernym rozwoju kraju i sprzyja wyludnianiu terenów wiejskich. A to automatycznie pogarsza bogactwo biologiczne na tych terenach, bo zarośnięte pola i łąki nie mają takiego biologicznego bogactwa co pola i łąki uprawne.

Czy tak jest istotnie, to już tematyka inna i źródło gorącego sporu pomiędzy przyrodnikami i użytkownikami pól i lasów.
Moim osobistym zdaniem energia tracona na argumenty w tym sporze powinna zostać włożona w dogadanie się i znalezienie kompromisu pozwalającego i na użytkowanie swojej własności i na ochronę przyrody na niej.

Tytułowe zdjęcie jest autorstwa 321an.se