Ostatni wpis pana Tadeusza Ciury na naszym facebookowym fanpejdżu dotyczący starych lasów i drzew oraz ich wpływu na gromadzenie CO₂ wzbudził spore zainteresowanie. W tym krótkim wpisie, chciałbym przedyskutować których lasów bardziej potrzebujemy aby skutecznie zapobiegać skutkom zmian klimatu. OSTRZEGAM: to nie jest wpis dla ludzi o słabych nerwach 🙂 Serdecznie zapraszam! 

Cały wpis Pana Tadeusza Ciury dostępny tutaj:

Lasy naturalne vs. gospodarcze – które lepsze dla klimatu?

Lasy naturalne/stare

Wiele badań wskazuje, że potrzebujemy zarówno lasów naturalnych jak i gospodarczych, aby efektywnie łagodzić zmiany klimatyczne w przyszłości (Waring, 2020). Lasy naturalne mogą gromadzić więcej dwutlenku węgla niż lasy zasadzone ręką ludzką, co wynika głównie ze złożonych struktur drzewostanów naturalnych oraz akumulacji CO₂ w glebie i na dnie lasu (np. Stokland, 2021). Dyskusja na temat potencjału gromadzenia węgla w starych lasach wciąż trwa, choćby na łamach czasopisma Nature (Gundersen i in., VS. Luyssaert i in., 2021). Niemniej jednak, CO₂ to tylko część wartości lasów naturalnych/starych, gdyż takie lasy są bardzo ważne jeśli chodzi o ich pozostałe funkcje np. wodochronne, glebochronne czy utrzymanie bioróżnorodności.

>>Od lasu naturalnego do ugoru drzewnego.

Dodatkowo musimy jeszcze wziąć pod uwagę gdzie takie lasy się znajdują. W artykule opisanym przez pana Tadeusza Ciurę, Stockland (2021) badał lasy borealne w Norwegii. Czy możemy powiedzieć, że lasy naturalne w krajach o cieplejszym klimacie takich jak Hiszpania, Włochy czy południowo-wschodnia Australia też gromadzą więcej CO₂ niż lasy zarządzane? Za pewne jest wiele badań i głosów w tej sprawie. Jednakże często podkreśla się, że w lasach znajdujących się w cieplejszym klimacie (ale nie tylko), brak zarządzania oraz redukcja opału z dna lasu często prowadzą do zwiększania ryzyka pożarowego oraz często w konsekwencji do natychmiastowego uwolnienia CO₂ podczas pożaru, nie mówiąc o wielkich stratach wśród organizmów żywych.

Więcej na ten temat mówiłem w jednym z odcinków naszego Vloga na YouTube:

>>Odcinek 3: Pożary buszu na antypodach oczami leśnika 

Oczywiście musimy pamiętać, że istnieją ekosystemy leśne, w których kształtowaniu dużą rolę pełnią pożary, jako naturalny czynnik ekologiczny (np. lasy iglaste w strefie podzwrotnikowej czy borealnej).

>>Pożary lasów w zachodnich stanach USA – powtórka z Twittera i klimatu.

>>Pożary lasów w Kalifornii – wkrótce zacznie być chłodniej.

Lasy gospodarcze

Z drugiej strony w lasach gospodarczych, które często również dostarczają wielu usług ekosystemowych poza produkcją surowca drzewnego, występuje przyspieszony wzrost prowadzący do większego gromadzenia CO₂. Lasy gospodarcze powstałe wskutek odnawiania (sadzenie drzew na terenach wcześniej porośniętych przez las) oraz zalesiania (sadzenie drzew na terenach na których drzewa historycznie nie występowały) mogą znacząco poprawić zgromadzony zapas dwutlenku węgla.

>>Rafał Chudy w Dobrym Radiu opowiada o gospodarce leśnej

Dodatkowo lasy gospodarcze mogą znacząco poprawić korzyści klimatyczne jeżeli wyprodukowany surowiec drzewny zastąpi bardziej emisyjne produkty (paliwa kopalne, cement, asfalt, aluminium itd.).

Ostatnio opublikowane badania (Cook-Patton i in., 2020) wskazują również na znaczącą rolę odnowienia naturalnego jako istotnej strategii wychwytywania dodatkowej ilości CO₂ z atmosfery.

>>Gdzie ta woda w lesie? Las ekologiczny gospodarczy.

Podobnie jak sadzenie drzewostanów mieszanych, które mogą przyczynić się do zwiększonej produkcyjności, redukcji ryzyka wywołanego przez czynniki biotyczne i abiotyczne, czy poprawy bioróżnorodności w porównaniu do monokultur. Wybór siedliska, gatunków drzew, sposób zarządzania oraz cel produkcyjny jest bardzo istotny w osiągnięciu optymalnej produkcji produktów i usług drzewnych oraz niedrzewnych w drzewostanach gospodarczych.

>>Gospodarka leśna w roku 2050 – Gospodarka bezzrębowa, Hyggesfritt skogsbruk.

Ciekawe wyniki badań zaprezentowali Nabuurs in. w 2017 roku, w których stwierdzono, że obecna literatura przedmiotu wspiera pogląd, że UE ma potencjał, aby poprzez stosowanie “klimatycznie mądrego leśnictwa” (ang. climate smart forestry) osiągnąć dodatkowe gromadzenie 441 Mt CO₂ / rok do 2050 r. Ponadto Climate Smart Forestry realizuje wiele celów politycznych poprzez redukcję i / lub usuwanie emisji gazów cieplarnianych, dostosowywanie i budowanie odporności lasów oraz trwałe zwiększanie produktywności lasów i dochodów z nich pochodzących.

Jak przestrzennie pogodzić lasy gospodarcze z naturalnymi?

Maksymalizacja produkcji surowca drzewnego i ścisła ochrona na tym samym kawałku ziemi to dwa wykluczające się cele zarządcze, które nie pozwalają maksymalizować ani jednej, ani drugiej funkcji. Jednym z rozwiązań, które jest proponowane, aby jednocześnie zapewnić produkcję surowca drzewnego i ochronę cennych ekosystemów leśnych jest rozdzielenie funkcji produkcyjnej od funkcji ochronnej lasów na poziomie krajobrazu. Innymi słowy, maksymalizując produkcję surowca na jednych obszarach, możemy wyłączać z produkcji obszary cenne przyrodniczo, które są ważnym rezerwuarem CO₂. Więcej na ten temat pisaliśmy tutaj:

>>Zlikwidujmy lasy wielofunkcyjne. Postawmy na plantacje!!!

W zdywersyfikowanym portfelu metod pomagających redukować atmosferyczny CO₂ powinno się znaleźć miejsce na tzw. scenariusz triady polegający na podziale krajobrazu na trzy strefy:

• w pełni chronione lasy naturalne,
• selektywnie wycinane lasy naturalne,
• intensywnie zarządzane plantacje.

Kluczowa w tym scenariuszu jest odpowiedzialna polityka, która bierze pod uwagę kontekst społeczny oraz która jest w stanie zrównoważyć cele zarządcze, nie tworząc przy tym odwrotnych do zamierzonych skutków (np. konwersja lasów naturalnych na plantacje).

Zdjęcie tytułowe: Jedno z moich ulubionych zdjęć wykonanych na Tasmanii. Widać bardzo dobrze granicę między plantacjami eukaliptusowymi (na dalszym planie) a eukaliptusowymi lasami naturalnymi. Zdjęcie: Rafał Chudy.

Źródła:

Cook-Patton, S.C., Leavitt, S.M., Gibbs, D., Harris, N.L., Lister, K., Anderson-Teixeira, K.J., Briggs, R.D., Chazdon, R.L., Crowther, T.W., Ellis, P.W., Griscom, H.P., Herrmann, V., Holl, K.D., Houghton, R.A., Larrosa, C., Lomax, G., Lucas, R., Madsen, P., Malhi, Y., Paquette, A., Parker, J.D., Paul, K., Routh, D., Roxburgh, S., Saatchi, S., van den Hoogen, J., Walker, W.S., Wheeler, C.E., Wood, S.A., Xu, L., Griscom, B.W., 2020. Mapping carbon accumulation potential from global natural forest regrowth. Nature 585, 545–550.

Gundersen, P., Thybring, E.E., Nord-Larsen, T., Vesterdal, L., Nadelhoffer, K.J., Johannsen, V.K., 2021. Old-growth forest carbon sinks overestimated. Nature 591, E21–E23.

Luyssaert, S., Schulze, E.-D., Knohl, A., Law, B.E., Ciais, P., Grace, J., 2021. Reply to: Old-growth forest carbon sinks overestimated. Nature 591, E24–E25.

Nabuurs, G.-J., Delacote, P., Ellison, D., Hanewinkel, M., Hetemäki, L., Lindner, M., Nabuurs, G.-J., Delacote, P., Ellison, D., Hanewinkel, M., Hetemäki, L., Lindner, M., 2017. By 2050 the Mitigation Effects of EU Forests Could Nearly Double through Climate Smart Forestry. Forests 8, 484.

Stokland, J.N., 2021. Volume increment and carbon dynamics in boreal forest when extending the rotation length towards biologically old stands. For. Ecol. Manage. 488, 119017.

Waring, B., Neumann, M., Prentice, I.C., Adams, M., Smith, P., Siegert, M., 2020. Forests and Decarbonization – Roles of Natural and Planted Forests. Front. For. Glob. Chang. 3, 58.

Dodatkowa literatura: http://www.forest-monitor.com/en/binkley-on-functional-zoning/ oraz http://www.forest-monitor.com/en/triad-forestry/ oraz

Paquette, A., and Messier, C. (2011). The effect of biodiversity on tree productivity: from temperate to boreal forests. Glob. Ecol. Biogeogr. 20, 170–180.