Gospodarka leśna w roku 2050 – Cykl życiowy lasu gospodarczego.

Johan Bergh, profesor nauk leśnych
– Jestem przekonany że cykl życiowy drzewostanu będzie krótszy, z mniejszą ilością trzebieży aby zmniejszyć ryzyko szkód ale sama gospodarka leśna będzie w roku 2050 podobna do dzisiejszej. Dominującym będzie w dalszym ciągu system zrębu zupełnego (trakthyggesbruket) a metody gospodarki bezzrębowej (hyggesfritt) prawdopodobnie staną się bardziej popularne.
Jednym z istotnych czynników wpływającymi zmiany będą korzyści klimatyczne.

Johan Sonesson, badacz w instytucie naukowymSkogforsk
– Za 30 lat będziemy już mieć sporo lasów pochodzących z odnowień sadzonkami uszlachetnionymi, lasów które wejdą w wiek rębny mając duży przyrost i dojrzewając w cieplejszym klimacie, myślę więc że cykl życiowy takich lasów będzie krótszy.
Jestem przekonany że na glebach żyznych wiek rębności będzie niższy uwzględniając warunki produkcyjne i ekonomiczne.
Future Forest, projekt naukowy w Skogforsk prowadził próby z przedłużeniem cyklu życiowego drzewostanu, chcąc stworzyć odpowiednie siedliska dla pewnych gatunków oraz badając korzyści klimatyczne, nie biorąc pod uwagę strat ekonomicznych.

– Nie mamy dzisiaj ekonomicznych zachęt do przedłużenia cyklu życiowego drzewostanu, mówi Johan Sonesson. Takie zachęty ujęte w certyfikatach leśnych ma np. różnorodność biologiczna czy wprowadzanie gatunków liściastych, natomiast nie ma długi okres życia lasu i dopóki prawodawstwo leśne czy certyfikaty nie postawią na wiek lasu, dopóty nic się nie zmieni.
Być może ten czy inny prywatny właściciel lasu zechce zachować starszy las z punktu widzenia estetyki, np. koło domu czy dla swoich turystycznych usług ale z drugiej strony powinien się obawiać iż państwo zabroni mu go użytkować i stworzy rezerwat bez finansowej rekompensaty dla właściciela.
Pomysł z przedłużeniem cyklu życiowego drzewostanu w celu powiększenia w nim zapasu węgla może być aktualnym w sytuacji gdy lasy wejdą w system handlu emisjami CO2.
Wtedy właścicielowi lasu opłaci się finansowo przetrzymać np. las świerkowy na słabszych glebach, mówi Johan Sonesson, ale nie wierzę w taką ewentualność w przypadku lasu sosnowego na glebach żyznych.

(Moja uwaga – czytelnikowi polskiemu takie określenia jak las sosnowy czy las świerkowy mogą wydać się dziwne w ustach badacza i naukowca leśnego. Mówimy jednak o lasach szwedzkich, w których dominują te dwa gatunki, sosna 39,1%, świerk 41,2% no i trzeci w domieszce, brzoza 12,3%.
Potem mamy wiek rębności drzewostanów szwedzkich, zaczyna się on od 45 lat w przypadku świerka na glebach żyznych i kończy w wieku 110 lat w przypadku sosny na glebach słabych. W praktyce np. Sveaskog, szwedzkie lasy państwowe, mają cykl życiowy drzewostanów świerkowych w granicach około 70 lat i chcą go obniżyć do 60 lat. Jeżeli więc Johan Sonesson mówi o przetrzymywaniu lasów świerkowych to trzeba brać pod uwagę że startuje on z granicy wiekowej znacznie niższej niż w lasach polskich.)

– W lasach przymiejskich (tätortsnära skogar), mówi dalej Johan Sonesson, mamy już dzisiaj znacznie dłuższe okresy cyklu życia drzewostanów po to aby unikać koło miast otwartych zrębów no i z prostej przyczyny – ludzie lubią stare i duże drzewa.
Innym przykładem jest gospodarka reniferowa, która wymaga lasów starszych. Tutaj jednak prawodawstwo jest niejasne, a w zasadzie jest jasnym że prawodawca nie mówi o poziomie wiekowym lasów z uwagi na wypas reniferów. Jest to prawnie i politycznie punkt zapalny.

Lars Lundqvist, profesor nauk leśnych

– Mam odmienne zdanie i uważam że jedynymi którzy chcą mieć krótsze cykle życiowe drzewostanu są ekonomiści.
Ja myślę że szala zacznie się przechylać na korzyść dłuższych cykli życiowych, gdy dostrzeże się ich zalety: większy przyrost lasu, większe zmagazynowanie węgla i niższe koszty pozyskania drewna ponieważ wycina się wtedy większą masę na małej powierzchni.
Argumentem przeciwko dłuższym wiekom rębności jest oczywiście ryzyko szkód huraganowych ale zależy ono od tego jak będziemy utrzymywać i hodować swoje lasy jak i od warunków lokalnych.

Olle Olsson, doradca stowarzyszenia leśnego Hushållningssällskapet w środkowej Szwecji.

– Musimy zając stanowisko w stosunku do cyklów życiowych naszych drzewostanów, zarówno gdy dotyczy to lasów dużych właścicieli, takich jak np. Sveaskog jak i prywatnych właścicieli leśnych.
Wrażliwość świerka na susze oraz doświadczenia z wcześniejszymi huraganami wskazują na krótsze i niższe wieki rębności. Myślę że następstwem będzie rzadsza więźba przy sadzeniu jak i tylko jedna trzebież. Ekonomicznie powinno dać to równie dobrą gospodarkę ponieważ ryzyko szkód staje się niższe.
Uważam że ciągły wzgląd na zmniejszanie ryzyka szkód w lesie będzie największym wyzwaniem w przyszłej gospodarce leśnej.

Tekst według artykułu w czasopiśmie Skogen nr.4/2019, autorstwa Ulla Sundin Beck

Zdjęcie: landskogsbruk