FSC w Galerii Wstydu: długa linia skandali.
(Jest to tłumaczenie artykułu w Earthsight.)
Hall of Shame, co można tłumaczyć jako Galerii Wstydu, to przeciwieństwo do Hall of Fame, czyli Galerii Chwały.
Logo Forest Stewardship Council (FSC) nie jest trudne do znalezienia. Można je znaleźć na setkach produktów w supermarketach, sklepach meblowych i z materiałami budowlanymi. Jest na książkach, papierze toaletowym i sklejce, a nawet na oponach samochodowych.
FSC, wiodąca na świecie marka etycznego pochodzenia drewna, informuje kupujących, że produkty pochodzą z legalnych i zrównoważonych źródeł. Czy to prawda?
Podczas gdy leśnicy, handlarze drewnem, ekolodzy i inni międzynarodowi członkowie FSC zbierają się online na rozpoczęcie czterodniowego Zgromadzenia Ogólnego FSC w poniedziałek 25 października, Earthsight (https://www.wikicorporates.org/wiki/Earthsight ) opracował listę najbardziej znaczących skandali związanych z zielonym systemem FSC.
Największe na świecie firmy drzewne, papiernicze i celulozowe są zamieszane w nielegalne pozyskiwanie drewna, destrukcyjne oczyszczanie ziemi, korupcję i łamanie praw człowieka. Duże zasoby i wyspecjalizowana kadra sprawiają, że branżowi giganci, często miliardowe firmy, znajdują się w najlepszej pozycji spośród posiadaczy certyfikatów FSC, tak aby móc zapewniać, że ich własne praktyki nie szkodzą ludziom i planecie. Ale jeżeli najwięksi członkowie zrzeszeni w certyfikacie FSC nie dbają o swoje zobowiązania środowiskowe i społeczne, to dlaczego mielibyśmy oczekiwać, że mniejsze firmy będą zachowywać się lepiej?
Duże firmy papiernicze czy celulozowo-drzewne jak i przedsiębiorstwa leśne, nie są gorsze od mniejszych, ale ich praktyki są częściej ujawniane, ponieważ organizacje non-profit (NGO) i dziennikarze badający światowy handel drewnem i produktami drzewnymi częściej się na nie napotykają.
Skandale dotyczą nie tylko „zwykłych podejrzanych”. Nie ograniczają się one do kilku krajów „wysokiego ryzyka” z dobrze znanymi problemami związanymi z wylesianiem i zarządzaniem lasami, takimi jak Brazylia czy Indonezja. Obejmują one wiele kontynentów i typów lasów, w tym lasy strefy umiarkowanej w Unii Europejskiej (UE) i lasy chronione w Rosji.
FSC pozwala, by te same problemy pojawiały się raz po raz. Traktując swoje skandale jako odosobnione incydenty, certyfikat pozostawił swoje podstawowe wady nienaruszone i zignorował sugestie, jak je naprawić. FSC nadal sprzeciwia się znaczącej reformie, mimo że organizacje pozarządowe ujawniają dowody na słabości tego systemu.
Certyfikat FSC staje się szybko nieodpowiedni dla swoich celów. Dopóki zielony system nie przyzna się publicznie do swoich głęboko zakorzenionych problemów i nie podejmie znaczących działań w celu ich rozwiązania, jego logo w kształcie drzewa będzie służyło jedynie do maskowania naruszeń praw człowieka i ochrony środowiska.
W naszej obecnej sytuacji kryzysu klimatycznego, gdzie emisje z wylesiania są drugim co do wielkości czynnikiem przyczyniającym się do zmian klimatycznych na świecie, to co dzieje się w lasach certyfikowanych przez FSC, dotyczy nas wszystkich. Fakt ten zmusił Earthsight i inne grupy zajmujące się ochroną środowiska do opublikowania w poniedziałek 25 października listu otwartego wzywającego FSC do zobowiązania się do natychmiastowej reformy strukturalnej.
Jeśli FSC nie sprosta wyzwaniu, jego długa lista skandali prawie na pewno się wydłuży. Oto kilka z nich:
1. Korupcja i nielegalne pozyskiwanie drewna w ostatnich nienaruszonych lasach Europy (od 2015 do chwili obecnej).
Sprawcy:
-HS Timber Group (wtedy znana jako Holzindustrie Schweighofer), jeden z największych europejskich producentów tarcicy (oraz wielu znanych klientów)
-Rumuńska państwowa administracja leśna Romsilva.
Przestępstwa (uwagi skierowane do FSC przez strony trzecie):
W 2015 r. raport organizacji non-profit Environmental Investigation Agency (EIA) udokumentował, że Schweighofer był największym motorem nielegalnego wyrębu w Rumunii, gdzie znajdują się również ostatnie dziewicze lasy w Europie, miejsce życia niedźwiedzi, wilków i rysi.
Austriacka firma kupowała i sprzedawała ogromne ilości nielegalnie pozyskiwanego drewna, co potwierdziły kontrole rumuńskiego rządu. Drewno pochodziło m.in. z lasów chronionych i o wysokiej wartości ochronnej (HCV). Schweighofer przedstawił również mylące twierdzenia dotyczące certyfikatu „łańcucha dowodowego”, który uzyskał od FSC, sugerując, że dotyczy on wszystkich zakupów drewna, podczas gdy w rzeczywistości dotyczył tylko tych z lasów certyfikowanych przez FSC.
Wydaje się, że audytorzy FSC nie zauważyli korupcyjnych i nieuczciwych transakcji dotyczących gruntów, które miały miejsce w lasach Schweighofer z certyfikatem FSC w Rumunii.
EIA zwróciła również uwagę na poważne obawy związane z rumuńską państwową agencją administracyjną ds. lasów, Romsilva.
Romsilva, która posiadała certyfikat FSC, kontroluje około jednej trzeciej lasów w kraju. Były szef agencji podał się do dymisji w 2016 roku po dochodzeniu przez rumuńską Narodową Dyrekcję Antykorupcyjną (DNA) w sprawie największego skandalu w historii kraju, dotyczącego zwrotu lasów znacjonalizowanych przez komunistów po II Wojnie Światowej. Od 2020 r. Komisja Europejska oskarża Rumunię o naruszenie prawa UE za brak ochrony obszarów chronionych, w tym obiektów Romsilva z certyfikatem FSC.
FSC twierdzi że ich polityka mówi o umieszczaniu na czarnej liście firm uznanych za winne najpoważniejszych nadużyć. Pomimo dowodów w tej sprawie, które zostały potwierdzone przez własne niezależne śledztwo, FSC początkowo odmówiło umieszczenia Schweighofera na czarnej liście, zamiast tego nakładając na firmę karny okres próbny. Schweighofer odłączył się ostatecznie od firmy w 2017 roku, ale dopiero po tym, jak organizacje zewnętrzne odkryły dowody na to, że firma nadal użytkuje nielegalne drewno. Ale nawet wtedy FSC rozpoczęło procedury, aby umożliwić firmie powrót certyfikatu. Nie podjęto do tej pory żadnych działań w sprawie Romsilvy, której lasy nadal zachowują zielony certyfikat.
Ujawnione podstawowe słabości certyfikatu FSC to:
-Nieracjonalnie wysoki ciężar dowodu wymagany do podjęcia działań i certyfikat FSC nie jest odbierany nawet wtedy, gdy „przewaga dowodów” wskazuje na poważne wykroczenie.
-Brak rozwiązania problemu powszechnego fałszywego przedstawiania certyfikacji łańcucha dostaw FSC (CoC).
-Kultura zakładania niewinności nawet dla potwierdzonych „grzeszników”.
-Niezdolność systemów FSC do wykrywania poważnych wykroczeń, nawet jeśli dowody potwierdzające są publicznie dostępne.
2.Ikea powiązana z nadużyciami w wyrębie lasów chronionych, kluczowych dla klimatu Ziemi (2021)
Sprawcy:
-Ikea, największy na świecie sprzedawca mebli z certyfikatem FSC.
-rosyjski biznesmen i lokalny polityk Jewgienij Bakurow.
-zarządcy lasów w rosyjskim obwodzie irkuckim.
Przestępstwa (uwagi skierowane do FSC przez strony trzecie):
Raport Earthsight z 2021 roku Dom horrorów IKEA ujawnił, w jaki sposób wielomiliardowy gigant handlu detalicznego przez lata sprzedawał meble dziecięce wykonane z drewna powiązanego z nielegalnym wyrębem na Syberii, gdzie wyręby drzew zagrażają lasom o kluczowym znaczeniu do klimatu planety.
Rosyjskie firmy zaangażowane w nielegalne praktyki są kontrolowane przez Jewgienija Bakurowa, lokalnego polityka w odległym regionie Irkucka. Firmy Bakurowa wycięły tysiące drzew w chronionych lasach pod fałszywym pretekstem, że były martwe, uszkodzone lub chore, co jest znane jako „wyręby sanitarne”. (Jest to powszechne kłamstwo używane do lekceważenia rosyjskiego prawa leśnego.)
Drewno sosnowe Bakurowa zostało certyfikowana przez FSC i trafiło do sklepów Ikea na całym świecie. Audyty FSC nie wykazały oczywistych dowodów niewłaściwego postępowania. Earthsight odkrył również dowody na to, że firmy Bakurowa prały drewno niecertyfikowane przy użyciu logo FSC.
Odpowiedź FSC: Firma Bakurowa zajmująca się wyrębem zdecydowała się dobrowolnie zakończyć swój certyfikat FSC wkrótce po zapoznaniu się z odkryciami Earthsight.
Publiczna odpowiedź FSC na raport Earthsight sugerowała, że ich audytorzy potwierdzili wykroczenia ale „niepotwierdzenia”, które wykryli, były niewielkie i nie miały związku z dowodami, które ujawnił Earthsight. FSC wydało również moratorium na sprzedaż drewna i produktów drewnianych pochodzących z wycinki sanitarnej w rosyjskim obwodzie irkuckim, ale stwierdziło, że decyzja ta nie ma związku z ustaleniami Earthsight. FSC zleciło również swojej spółce zależnej Assurance Services International (ASI) zbadanie ustaleń raportu, ale własne ustalenia ASI prawdopodobnie pozostaną tajne. Tartak Bakurowa nadal posiada ważny certyfikat kontroli pochodzenia produktu FSC, który pozwala mu sprzedawać drewno ze znakiem FSC.
Ujawnione podstawowe słabości:
-Założenie niewinności/niższe standardy niż w prawie UE, firmy formalnie oskarżone w sądzie o poważne przestępstwa mogą pozostać certyfikowane do czasu wydania ostatecznego wyroku.
-Konflikty interesów wewnątrz organizacji FSC przyczyniają się do niechęci do sprawdzenia działań akredytowanych przez FSC jednostek certyfikujących.
-Brak przejrzystości procesów FSC (opublikowane podsumowania CoC i dochodzenia ASI nie muszą być upubliczniane).
-Brak „weryfikacji transakcji” FSC przy zakupie drewna, pozwalający na łatwe pranie drewna za pośrednictwem certyfikowanych łańcuchów dostaw.
-Wąska definicja spółek stowarzyszonych w polityce zrzeszania się w FSC.
-Brak systemów sprawdzających zgodność z polityką stowarzyszenia FSC.
-Niekorzystanie z łatwo dostępnych obrazów satelitarnych w ramach standardowego audytu.
3. Pralnia drewna chińskiego giganta produkcji i sprzedaży sklejki (2020-21)
Sprawcy: Jiangsu High Hope Arser („Arser”), największy chiński eksporter sklejki i państwowe przedsiębiorstwo handlu zagranicznego.
Przestępstwa (uwagi skierowane do FSC przez osoby trzecie):
Raport EIA The Lie Behind the Ply opublikowany na początku tego roku, powiązał firmę Arser z oszustwem polegającym na „praniu” sklejki z drewna tropikalnego jako pochodzącego z Chin. Wydaje się, że firma kłamała na temat pochodzenia drewna tropikalnego użytego w sklejce i fałszywie twierdziła, że materiały są certyfikowane przez FSC.
Chociaż niektórzy europejscy importerzy wydawali się zdawać sobie sprawę, że twierdzenie to było wątpliwe, firmy z UE i Wielkiej Brytanii zaimportowały ponad 100.000 ton sklejki w latach 2016–2018. (Również z Polski – patrz raport, TC). Import odbył się z wyraźnym naruszeniem flagowego prawa UE dotyczącego importu drewna, co znacznie podważało przepisy.
Raport EIA zalecił również, aby FSC wprowadził obowiązkowy, przejrzysty system śledzenia transakcji związanych z drewnem i produktami z drewna, a także zwalczał oszustwa szerzące się wśród chińskich firm produkujących sklejkę.
Odpowiedź FSC:
Własne niezależne dochodzenie FSC ujawniło dodatkowe pranie i oszustwa popełniane przez firmę Arser oraz doprowadziło do utraty certyfikatu przez firmę przed opublikowaniem ustaleń EIA, ale to jednorazowe dochodzenie zostało wywołane przez informacje pochodzące od osób trzecich.
FSC najwyraźniej nie podjęło również żadnych działań przeciwko certyfikowanym przez FSC europejskim importerom, co do których tajne dochodzenia EIA wykazały, że byli świadomi prawdopodobieństwa oszustwa i prania produktu przez firmę Arser, ale nie podjęli działań.
Ujawnione podstawowe słabości:
-Brak systemów FSC do śledzenia certyfikowanego drewna w łańcuchach dostaw, co naraża je na szerzące się oszustwa.
-Brak przejrzystości FSC.
4. Cenne lasy deszczowe zrównane z ziemią w Indonezji (od 2007 roku do chwili obecnej)
Sprawcy:
-Asia Pulp and Paper (APP) oraz APRIL, dwie największe na świecie firmy produkujące celulozę i papier.
-Korindo, jeden z największych światowych eksporterów sklejki tropikalnej.
-Grupa Djarum.
Przestępstwa (uwagi skierowane do FSC przez strony trzecie):
Wycinanie dużych połaci cennych lasów tropikalnych w Indonezji, w niektórych przypadkach nielegalnie i/lub z naruszeniem tradycyjnych praw zwyczajowych.
Odpowiedź FSC:
-FSC umieściła na czarnej liście dwóch gigantów celulozowo-papierniczych po skoordynowanych wysiłkach organizacji pozarządowych, ale w przypadku APP, nie udało się wyegzekwować tego oddzielenia, co pozwoliło firmie na niezauważoną sprzedaż produktów pod marką FSC przez ponad dekadę.
Podobnie jak we wspomnianej powyżej sprawie Schweighofer, FSC zdecydowało się zaufać słowu Korindo, firmy uznanej za winną poważnych nadużyć, że naprawi swoje przekroczenia i umieściła ją na czarnej liście dopiero po tym, jak organizacje pozarządowe ujawniły dalsze wykroczenia https://www.bbc.com/news/world-asia-57845156.
Sprawa Djarum firmy, która opuściła FSC, zanim została wyrzucona, ujawniła niezdolność FSC do wyciągania szerszych wniosków ze swoich skandali.
Po bardzo podobnej sprawie Korindo nie podjęto żadnych wysiłków w celu zidentyfikowania innych firm zajmujących się pozyskiwaniem drewna z certyfikatem FSC w Indonezji, firm które również były zaangażowane w przekształcanie lasów tropikalnych w plantacje palm olejowych, mimo że takie powiązania były i są oczywiste dla każdego kto zna problemy w tym kraju.
Ujawnione podstawowe słabości:
-Brak aktywnego monitorowania zgodności z polityką FSC. Organizacja FSC nie wymaga kontroli w firmach powiązanych z posiadaczami certyfikatów.
-Nadmiernie wysoki ciężar dowodów potrzebnych FSC do zbadania domniemanego wykroczenia.
-Wadliwy zakres kryteriów polityki FSC.
-Konflikty interesów w ramach systemu certyfikacji FSC.
5. Giganci przemysłu drzewnego i papierniczego plądrują Ukrainę (od 2018 roku do chwili obecnej).
Sprawcy:
-Państwowe firmy pozyskujące drewno na Ukrainie.
-Liczne wielomiliardowe korporacje, wiele z nich austriackich, w tym trzech największych producentów płyt drewnianych na świecie i największy na świecie producent papieru.
-Znani sprzedawcy produktów detalicznych z drewna.
Przestępstwa (uwagi skierowane do FSC przez strony trzecie):
Raport Earthsight z 2018 roku Complicit in Corruption znalazł dowody na powszechną nielegalność i korupcję w odniesieniu do drewna ścinanego w państwowych przedsiębiorstwach zajmujących się wyrębem drewna i certyfikowanych przez FSC na Ukrainie. Podejrzane drewno pochodziło z kilku największych światowych firm drzewnych, z których niektóre zostały wymienione w ukraińskich śledztwach karnych w sprawie korupcji, nielegalnego pozyskiwania drewna i wywozu nielegalnego drewna. Jedna z nich, austriacka spółka zależna w przemianowanej obecnie na HS Timber Group była bezpośrednio zamieszana w skorumpowany plan wymyślony przez byłego szefa leśnictwa Ukrainy, Viktora Sivetsa.
Audytorzy FSC kontynuowali certyfikację państwowych firm zajmujących się pozyskiwaniem drewna, pomimo wyroków skazujących i/lub formalnych zarzutów lokalnych prokuratorów dotyczących poważnych przestępstw i korupcji. Częściowo dzięki nadaniu drewnu zielonej etykiety przez FSC, giganci z branży panelowej i papierniczej sprowadzili duże ilości drewna z państwowych przedsiębiorstw zajmujących się wyrębem, które były przedmiotem takich dochodzeń i zakupili drewno wywożone z naruszeniem zakazu wywozu kłód.
Audytorzy FSC nie odnotowali wówczas żadnego przekroczenia.
Odpowiedź FSC:
ASI, jednostka odpowiedzialna za egzekwowanie przepisów FSC, przeprowadziła w odpowiedzi specjalne kontrole na Ukrainie. Śledztwo nie doprowadziło do wykrycia błędów i nie badało udokumentowanych przypadków korupcji lub przekupstwa. W rezultacie nie podjęto żadnych działań przeciwko żadnym firmom. W międzyczasie lokalne biuro FSC wydało wspólne oświadczenie z ukraińską agencją leśną o tym, jak najlepiej rozwiązywać „problemy” z leśnictwem w tym kraju. W oświadczeniu nie było wzmianki o łamaniu prawa, natomiast winą obarczano tzw. „nierozsądną regulację”. Zamiast wzywać do usunięcia konfliktów interesów, poprawy egzekwowania i zwiększenia przejrzystości, w oświadczeniu zażądano usunięcia „ograniczeń ekologicznych” nałożonych na cięcia sanitarne przez przepisy dotyczące wycinki sanitarnej, tak aby działalność była bardziej opłacalna.
W rezultacie Earthsight odkrył, że dwa lata później w ukraińskich lasach z certyfikatem FSC panowała dalej nielegalność.
Odpowiedz FSC na nasz drugi raport ignorowała dalej dalej większość zarzutów.
Ujawnione podstawowe słabości:
-Założenie niewinności/niższe standardy niż w prawie UE, co oznacza że firmy formalnie oskarżone w sądzie o poważne przestępstwa mogą zachować certyfikat FSC do czasu ogłoszenia prawomocnego wyroku.
-Kultura w FSC dotycząca dostosowania się do interesów związanych z wyrębem, w tym lobbowanie rządów w ich imieniu.
-Konflikty interesów doprowadzają firmy certyfikujące do kameralnych relacji z firmami, które certyfikują.
6. Łamanie praw człowieka i wylesianie w dorzeczu Konga (od 2005 roku do chwili obecnej).
Sprawcy:
-Siforco (a następnie spółka macierzysta Danzer Group) oraz Sodefor, dwie firmy zajmujące się wyrębem, które w przeszłości reprezentowały około połowy oficjalnego pozyskania i eksportu w Demokratycznej Republice Konga
-Olam, wielomiliardowy agrobiznes.
Przestępstwa (uwagi skierowane do FSC przez strony trzecie):
-Tradycyjne naruszenia praw człowieka, w tym gwałt i morderstwa.
-Degradacja i wycinanie rozległych połaci cennych lasów tropikalnych.
W kwietniu 2011 r. miejscowi mieszkańcy wioski protestowali przeciwko nieprzestrzeganiu przez Siforco obietnic budowy szkoły i przychodni, poprzez blokowanie działalności firmy. Funkcjonariusze policji, których firma wezwała do rozbicia protestu, wpadli w amok. Pobito i aresztowano kilku mieszkańców wsi, zgwałcono sześć kobiet, w tym trzy nieletnie, a dobytek uszkodzono i spalono. Podobno jeden mieszkaniec wioski zmarł w wyniku obrażeń odniesionych podczas ataku. Niezależne dochodzenie wykazało, że Siforco było pośrednio odpowiedzialne i firma zapłaciła policji oraz zapewniła im transport.
Inny gigant wyrębu w DRK, Sodefor, również otrzymał certyfikat „drewna kontrolowanego” FSC w 2010 r., mimo że brał udział w łamaniu praw człowieka i niszczeniu lasów o wysokiej wartości ochronnej. Zaangażowana firma certyfikująca nie przeprowadziła nawet najbardziej podstawowych kontroli.
W 2016 roku inna firma pozyskująca drewno z certyfikatem FSC, działająca w basenie Konga, znalazła się w gorącej sytuacji po tym, jak została przyłapana na buldożowaniu lasu HCV w Gabonie. Badania przeprowadzone przez Earthsight wykazały później, że Olam, największy na świecie właściciel rolny wykarczował więcej lasów w ciągu ostatnich pięciu lat niż jakakolwiek inna firma w całym dorzeczu Konga.
Odpowiedź FSC:
FSC zauważyła nadużycia ze strony Siforco i Sodefor i zareagowała na nie wcześniej. Sodefor odszedł, zanim odebrano mu certyfikat. Firma macierzysta Siforco została ostatecznie wpisana na czarną listę, ale pozwolono jej wrócić rok później po sprzedaży swojej spółki zależnej w DRK.
Szersze zalecenia stron skargowych w tych dwóch przypadkach nie zostały odpowiednio uwzględnione, a wnioski nie zostały wyciągnięte w odniesieniu do proaktywnego sprawdzania zgodności z polityką FSC, jak pokazuje wiele kolejnych studiów przypadku. Chociaż Olam przyznał się do winy, pozwolono mu zachować relacje z FSC po tym, jak obiecał zaprzestać wycinania dżungli i wprowadzić poprawki do swoich przeszłych działań. FSC odczekał kolejne cztery lata, aby wszcząć formalne dochodzenie w sprawie czarnej listy, po tym, jak Olam nie dotrzymał umowy.
Ujawnione podstawowe słabości:
-Sodefor i Siforco otrzymały certyfikat na podstawie kontrowersyjnego, niższej jakości standardu „drewna kontrolowanego” FSC, co wskazuje na dodatkowe ryzyko związane z dopuszczeniem do mieszania takich materiałów z w pełni certyfikowanym materiałem.
-Niepowodzenia zainteresowanych firm certyfikujących pokazały również, w jaki sposób konflikty interesów podważają standardy audytu.
-Sprawa Olama, podobnie jak w przypadku Schweighofera i firm w Indonezji, pokazuje, że FSC nie prowadzi aktywnej kontroli swojej polityki stowarzyszeniowej.