Europejskie lasy  – Niemcy, Austria.

Niemcy.

Susza załamała świerka.

Powojenne stawianie na świerka w niemieckich lasach pociąga dzisiaj za sobą duże konsekwencje, zwłaszcza po suszy w roku 2018 i kiedy Niemcy chcą przekształcić dzisiaj swoje lasy na dopasowane do klimatu, staje się to tematem społecznej dyskusji i dotyczy miliardowych kosztów.

Zarówno w perspektywie krótko- jak i długoterminowej, największym problemem są zmiany klimatyczne, mówi Malte Campsheide,  z Niemieckiego Stowarzyszenia Leśnego, Deutschen Forstvereins (DFV), orgsnizacji non-profit reprezentującej interesy właścicieli lasów.

-Około 600.000 ha zniszczonego lasu należy ponownie odnowić po tym, jak susza utorowała drogę wiatrom i kornikom. Oprócz tego miliony hektarów należy przekształcić w lasy bardziej odporne na zmieniający się klimat.

Gospodarka leśna musi teraz odstąpić od dominacji świerka, będącej dziedzictwem powojennych czasów, kiedy drewno świerkowe uważano za najbardziej dochodowe. Nieodpowiednie dobieranie siedlisk zostało ukarane po suchym lecie w 2018 roku.

Finansowanie zalesiania jest wyzwaniem. Odnowienie jednego hektara lasu kosztuje około 7.000 euro, mówi Malte Campsheide.

Odpowiada to dzisiaj sumie około 80.000 SEK.

Niemiecki rząd złożył wniosek i otrzymał od Uni Europejskiej sumę o równowartości nieco ponad 10 mld SEK, które ma zostać wykorzystana najpóźniej do 2026 roku, na przekształcenie lasów w bardziej odporne na klimat.

To spora suma, ale i tak pokrywa jedynie część wielokrotnie wyższych kosztów, które kraj musi ponieść.

Główną grupą docelową, która może ubiegać się o dopłaty ze środków unijnych i krajowych, są prywatni właściciele lasów.

-Szansa na wykorzystanie takich możliwości jest jednak zróżnicowana, w zależności od wielkości gospodarstwa leśnego. Przeciętny indywidualny właściciel lasu w Niemczech ma około 2,4 ha i dla takich małych właścicieli lasów,  spełnienie wymagań aplikacji wnioskowych oznacza wiele wysiłku, mówi Malte Campsheide.

Jedno z dwunastu kryteriów stanowi, że zaleca się odnowienie naturalne, szczególnie w przypadku pionierskich gatunków drzew.

-Krajowe, rodzime gatunki drzew,  muszą stanowić większość, ale można wprowadzić gatunki obce, takie jak daglezja, dąb czerwony czy buk wschodni Fagus orientalis, pod warunkiem, że ich udział jest mniejszy niż 50%.

Lasy powinny być wielowarstwowe i należy unikać otwartych powierzchni.

Inne wymagania mówią o znacznej ilości martwego drewna, zarówno stojącego, leżącego, jak i w różnych stadiach.

Należy także pozostawić co najmniej pięć cennych przyrodniczo drzew na 1 ha.

Przy ścince, odległość pomiędzy szlakami manipulacyjno-zrywkowymi, musi wynosić co najmniej 30 m na terenach o normalnej nośności gleby, w przeciwnym razie więcej.

Właściciel gruntu musi także zadbać o utrzymanie wody w swoim lesie i nie przeprowadzać melioracji wodnych.

Nawożenie lasu i stosowanie pestycydów jest niedozwolone.

Jeżeli wszystkie wymogi są spełnione w ciągu dziesięciu lat, rekompensata dla właściciela lasu wynosi 100 euro/ha/rok.

W przypadku nieruchomości o powierzchni większej niż 100 ha, można otrzymać rekompensatę za pozostawienie 5% na zagospodarowanie przyrodnicze na co najmniej 20 lat.

-Jednym z celów przebudowy lasu jest zwiększenie proporcji drzew liściastych, ale potrzebne są również drzewa iglaste, w tym modrzew i importowane, takie jak jodła kaukaska i daglezja, nie tylko ze względów produkcyjnych. To z kolei prowadzi do debaty na temat tego, ile obcych gatunków drzew można zaakceptować. Nie jest łatwo jednak przewidzieć długoterminowe skutki klimatyczne zarówno dla gleby, jak i dla gatunków drzew, mówi Malte Campsheide.

-W suchych regionach Niemiec, jak np. w Brandenburgii i na Płaskowyżu Renu przechodzimy w najgorszych scenariuszach klimatycznych od krajobrazu leśnego do krajobrazu stepowego.

Jednocześnie obserwuje się, że wymierają nawet gatunki drzew uważane za przyszłościowe.

Dotyczy to w dużej mierze jesionu, ale także dąb jest coraz częściej atakowany przez szkodniki. Stare drzewostany brzozowe usychają i duże obszary lasów sosnowych obumierają z powodu suszy.

Ogromne zniszczenia lasów oznaczają, że kwestie leśne, które już znajdują się w centrum uwagi, zajmują duże miejsce w debacie społecznej.

-To jest zrozumiałe. Staramy się uchwycić istniejące obawy i omawiać rozwiązania, bo nie mamy innego wyjścia, ale chcemy też pokazywać przyszłe możliwości.

To pociąga za sobą fakt, że leśnictwo i gospodarka leśna jest chwalona w debacie publicznej w Niemczech. Pozytywnie postrzegane są również zawody leśne, takie jak wykształcony leśnik.

-Badania opinii publicznej pokazują, że zaufanie do nas jest duże. Co więcej, uważa się, że możemy przyczynić się do przywracania przyrody lub edukować w kwestiach leśnych. Jesteśmy postrzegani jako osoby rozwiązujące problemy oraz praktycy, mówi Malte Campsheide.

Źródło: Skogen 12/2023, Karin Lepikko.

Austria.

Las przyrasta o 6 ha dziennie.

Przez ostatnie dziesięć lat powierzchnia leśna Austrii zwiększała się codziennie o sześć hektarów. Kraj ma obecnie 4 mln ha  lasów, co odpowiada mniej więcej połowie powierzchni kraju, świerk pospolity jest najpowszechniejszym gatunkiem drzewa, udział lasów iglastych wynosi prawie 60%, ale maleje na korzyść gatunków liściastych.

Prywatna własność leśna jest duża, obejmuje ponad 80% terenów leśnych i ma tradycje sięgające wielu pokoleń wstecz.

Austria jest znana jako kraj preferujący w skali światowej budownictwo drewniane.

Już w latach 80-tych XX wieku przodowała zarówno w badaniach jak i produkcji drewna klejonego krzyżowo.

Ale dzisiaj, również i tutaj popyt na drewno i produkty tartaczne uległ spowolnieniu.

-Obniżone ceny na surowiec drzewny powodują, że właściciele lasów wahają się przed ich wycinaniem, mówi Gerhard Pelzmann, odpowiedzialny za lasy w regionalnej izbie handlowej Landeskammer Steiermark

Do tego dochodzą ogromna szkody wyrządzona przez kornika drukarza, okiść i złamanie drzew od śniegu oraz wichury. Sytuacja właścicieli lasów jest na tyle niepokojąca, że ​​utworzono państwowy fundusz, wypłacający im odszkodowania.

Pomimo szkód, przyrost lasów przekracza pozyskanie, ale duże pytanie, w jaki sposób można przystosować lasy do przyszłych zmian klimatycznych, pozostaje nierozwiązane.

Na leśnej liście wyzwań Gerbarda Pelzmanna, znajdują się sprawy znane również i w Szwecji, przykładowo wielu właścicieli lasów ma poczucie, że są nadmiernie obciążeni przepisami.

-Dotyczy to np. różnorodności biologicznej, użytkowanie lasu w celu otrzymania surowców energetycznych, certyfikat dwutlenku węgla oraz akty prawne i normy z UE wpływające na gospodarkę leśną.

Dialog pomiędzy właścicielami lasów a myśliwymi jest również wyzwaniem, mówi Gerhard Pelzmann.

Pozyskanie drewna w lasach austriackich jest tylko w 20% przeprowadzane przy użyciu harwesterów. Górski teren i strome zbocza wymagają przy zrywce drewna użycia specjalnych maszyn i traktorów z urządzeniami do zrywki kolejkami linowymi.

Źródło: Skogen 12/2023, Karin Lepikko.

Źródło: Karin Lepikko

Zdjęcie: landet