Europejskie lasy – Chorwacja.

Sosna zapada w sen letni, diapauzę w czasie upałów.

Naukowcy z Chorwacji zaobserwowali, jak sosna czarna Pinus nigra dostosowuje swoje zachowanie, gdy sezon wegetacyjny zmienia się ze względu na cieplejszy klimat. Wykorzystuje wcześniejszy początek sezonu wegetacyjnego i wydaje się, że latem przechodzi w stan uśpienia.

Zmiany klimatu wywierają duży wpływ na chorwackie leśnictwo, uważa Stjepan Micak, profesor na Wydziale Leśnym Uniwersytetu w Zagrzebiu.

-W ciągu ostatnich dziesięciu lat odnotowaliśmy trzy razy więcej szkód spowodowanych zmianami klimatycznymi niż ogółem przez ostatnie ponad sto lat.

Jest on specjalistą od ekologi lasu i widzi jak na las wpływają zmiany klimatyczne.

Mówi:

-Niedawno zauważyliśmy oznaki wskazujące, że sosna czarna przystosowała się do wysokich letnich temperatur poprzez dwa mechanizmy: po pierwsze, wczesną wiosną zaczyna rosnąć i tworzyć nowe komórki, wykorzystując ciepły początek sezonu wegetacyjnego, kiedy jest jeszcze wilgotno, oraz po drugie, wydaje się, że latem zapada w stan hibernacji.

To pozwala jej uniknąć uszkodzeń, powodowane przez  wysokie temperatury.

Badania sosny czarnej Pinus nigra prowadzone są od kilkudziesięciu lat i wiadomo, że jest odporna na suszę i naturalne pożary. Teraz wydaje się, że jest w stanie przystosować się również do zmian klimatycznych.

-Ta cecha była  widoczna we wszystkich badanych populacjach sosny czarnej na Bałkanach, jak i na dużych wysokościach, mówi Stjepan Micak.

-Ale ogólnie lasom należy pomóc w adaptacji. Trzeba o nie dbać, przeprowadzać czyszczenia i trzebieże oraz uzupełniać większą liczbą gatunków drzew. Zmiana klimatu to nasz największy problem, ale prawdopodobnie najgorszy jest konserwatyzm w leśnictwie, który do tej pory nie zwracał na nie należytej uwagi.

Coraz więcej turystów wybiera się do Chorwacji na wędrówki po pięknych lasach, jednak przemysł drzewny nadal odgrywa ważną rolę w tym kraju. Meble, forniry i komponenty do mebli, podłóg i innej stolarki stanowią między innymi  wkład przemysłu drzewnego w nieco ponad 7% przychodów z krajowego eksportu.

Dużą różnicą w stosunku Do Europy Zachodniej jest fakt, że ceny drewna w Chorwacji ustalane są przez rząd i są znacznie niższe niż na wolnym rynku.

-Przykładem jest dąb szypułkowy Quercus robur. Średnia cena wynosi tutaj sto euro za metr sześcienny, podczas gdy na rynku cena wynosi 500 euro. Założeniem było zwiększenie konkurencyjności rodzimego przemysłu drzewnego oraz utrzymanie miejsc pracy, ale niestety dzieje się odwrotnie, mówi Stjepan Micak.

Źródło: Karin Lepikko, Skogen 12/2023.

Sieciowe poszukiwania na sieci pod hasłem „Pinus nigra adaptation to hot weather” dają sporo materiału potwierdzającego tezy powyższego artykułu.

Kilka przykładów:

https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/0959683614561882?icid=int.sj-full-text.similar-articles.5

https://www.mdpi.com/2071-1050/13/16/9290

https://www.jmaterenvironsci.com/Document/vol12/vol12_N6/JMES-2021-12064-Fkiri.pdf

https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fevo.2023.1230753/full

https://link.springer.com/article/10.1007/s00468-021-02184-x

Trochę faktów i statystyki:

Większość lasów w Chorwacji, około 76%, jest własnością państwa i znajduje się pod zarządem spółki Hrvatske šuma d.o.o.

Hrvatske šume d.o.o. jest trójstopniową zorganizowaną spółką handlową, należącą do państwa, z dyrekcją w Zagrzebiu, z 17 oddziałami krajowej administracji leśnej i 169 gospodarstwami leśnymi. Na czele spółki stoi prezes zarządu, pracami kieruje Rada Nadzorcza (obie strony powoływane są przez Rząd Republiki Chorwacji), a podstawowe decyzje podejmuje Zgromadzenie spółki. Firma zatrudnia około 8.000 pracowników, z czego 1250 posiada wykształcenie wyższe.

Celem gospodarki leśnej w Chorwacji jest utrzymanie naturalnej równowagi i chorwackie lasy są jednymi z najlepiej zachowanych w Europie, obejmując około 95% lasów naturalnych.

Od 2002 roku Hrvatska šume posiada certyfikat FSC w zakresie gospodarki leśnej. Certyfikat FSC oznacza, że ​​las jest zarządzany według standardów ekologicznych, społecznych i ekonomicznych.

Fakt, że Hrvatske šume może sprzedawać wszystkie swoje produkty z certyfikatem FSC, ma duże znaczenie dla chorwackiego przemysłu drzewnego, biorąc pod uwagę, że największa część surowca pochodzi z tego źródła. Przetwórcy drewna dostrzegli tę szansę, dlatego obecnie w Chorwacji działa ponad 250 firm posiadających certyfikat FSC COC, które zyskały w ten sposób przewagę na rynku. Chorwacja była pierwszym krajem na Bałkanach, który uzyskał certyfikat FSC.

Rzeźba i różnorodność klimatyczna Chorwacji decydują o jej bogatej różnorodności roślinności.

Z prawie 2.485.611 milionów ha lasów i gruntów leśnych w Chorwacji, 95% to lasy naturalne i z tego są dumni chorwaccy leśnicy. Powierzchnia obszarów zalesionych wynosi 2.078.289 ha, (37% powierzchni kraju), grunty leśne zajmują 345.952 ha, a grunty leśne nieużytki 61.370 ha. Lasy liściaste dominują na 84% powierzchni leśnej, natomiast iglaste zajmują 16% powierzchni. Główne gatunki drzew to buk (35%), dąb (27%), grab (8%), jesion wyniosły (3%), inne twarde gatunki liściaste (7%), miękkie gatunki liściaste (4%), jodła i świerk (13%), sosna (2%) i inne gatunki iglaste (1%).

Z całkowitej powierzchni lasów i gruntów leśnych lasy i grunty krasowe zajmują około miliona hektarów (42% wszystkich lasów w Chorwacji). Ich podstawowa wartość polega na pełnieniu przez nie funkcji ogólnoużytkowych, ochronie gleby przed erozją, kształtowaniu krajobrazu, promocji turystyki. https://pl.m.wikipedia.org/wiki/Kras_(geologia)

Zasoby drewna w Republice Chorwacji wynoszą 418,6 mln m3, z czego 315,8 mln m3 znajduje się w lasach państwowych zarządzanych przez Hrvatske šume; 83,7 mln m3 znajduje się w lasach prywatnych właścicieli lasów, a 19,1 mln m3 w lasach państwowych użytkowanych przez inne osoby prawne.

Roczny przyrost zasobów drewna w Republice Chorwacji wynosi 10,1 mln m3, z czego 7,5 mln m3 zachodzi w lasach zarządzanych przez turystów Chorwackie Lasy, a 2,2 mln m3 w lasach będących własnością prywatnych właścicieli lasów. Rocznie w lasach zarządzanych przez Hrvatske šume pozyskuje się mniej niż przyrost, co zapewnia przyszłość zrównoważonej gospodarki leśnej.

Roczny etat pozyskania w lasach zarządzanych przez Hrvatske šume wynosi średnio 6,4 mln m3.

Około 89% całkowitych przychodów Chorwackiego Lasu, Hrvatske šume, pochodzi z podstawowej działalności: sprzedaży drewna. Coraz większe znaczenie zyskują jednak inne rodzaje działalności związane z leśnictwem, takie jak łowiectwo, działalność rekreacyjna i inne.

Chorwackie lasy, Hrvatske šume,  zarządzają 37 państwowymi łowiskami o łącznej powierzchni 331.000 ha, na których miejscowi i zagraniczni myśliwi mogą polować na jelenie szlachetne (według ostatniej inwentaryzacji zwierząt łownych żyje tu 2.916 zwierząt), jelenie daniele, sarny, kozice, muflony, dziki, niedźwiedzie oraz ze zwierzyny drobnej na królika, bażanta, dzikie kaczki. Wybudowano liczne obiekty łowieckie i domki myśliwskie, w których przebywają myśliwi.

Dodatkową działalnością jest dbałość o zasoby leśne. Wielkie wartości kryją się w lesie dębowym Lužnjak na Istrii, w pobliżu starożytnego miasta Motovun. Pod korzeniami stuletnich dębów rosną najdroższe grzyby świata, trufle. Znajdują je specjalnie wyszkolone psy, które węszą je w ziemi, a na Istrii odnajduje się co roku 3.000-5.000 kg tego cennego przysmaku.

Źródło: https://www.hrsume.hr/sume/

Chorwackie parki narodowe i parki przyrody.

W 2014 roku w Chorwacji było 8 parków narodowych i 11 parków przyrody.

Parki narodowe i przyrodnicze zajmują powierzchnię 5.151 km2, co stanowi 9,1% całkowitej powierzchni kraju.

Zarządza nimi Państwowy Instytut Ochrony Przyrody (Državni zavod za zašti prirode).

Chorwackie parki narodowe definiuje art. 11 ustawy o ochronie przyrody jako: „…rozległy, w dużej mierze niezmieniony obszar lądu i/lub morza o wyjątkowych i wielorakich walorach przyrodniczych, obejmujący jeden lub więcej zachowanych lub nieznacznie zmienionych systemów ekologicznych i ma przede wszystkim na celu zachowanie pierwotnych walorów przyrodniczych.”

Natomiast Park przyrody to ”naturalny przestrzennie lub częściowo uprawiany obszar lądu i/lub morza, posiadający cechy ekologiczne o znaczeniu międzynarodowym lub krajowym, z uwydatnionymi walorami krajobrazowymi, edukacyjnymi, kulturowo-historycznymi i turystyczno-rekreacyjnymi”.

https://hr.m.wikipedia.org/wiki/Hrvatski_nacionalni_parkovi_i_parkovi_prirode

Zdjęcie: Hrvatska Šuma