Efekt wycieku zmniejsza korzyści klimatyczne płynące z chronienia lasów.
Czym jest efekt wycieku?
Szwedzka Agencja Leśna, Skogsstyrelsen, używa tego pojęcia w swoim raporcie zatytułowanym „Läckageeffekter från skog och
skogsbruk” – „Skutki wycieku z lasu i gospodarki leśnej” https://www.skogsstyrelsen.se/globalassets/om-oss/rapporter/rapporter-2022/rapport-2022-18-lackageeffekter-fran-skog-och-skogsbruk.pdf
(Nawiasem mówiąc, termin „läckage” – ”wyciek” w kontekście korzyści klimatycznych jest nowym w terminologii Skogsstyrelsen. TC)
W raporcie czytamy:
„Lasy mają duże znaczenie dla
transformacji klimatycznej i węgla z atmosfery, poprzez swoje drewno zastępujące
materiały i paliwa o dużej zawartości paliw kopalnych czy poprzez dalsze przetworzone produkty przyczyniające się do zwiększenia zasobów węgla.
Aby wyjaśnić i uwidocznić wkład lasu, wszystkie korzyści płynące z lasu muszą zostać uwzględnione w decyzjach gospodarczych. Oznacza to, że może zaistnieć potrzeba zarządzania politycznego, na przykład działań związanych z klimatem w ramach gospodarki leśnej i w tym kontekście ważne, jeśli nie decydujące, jest uwzględnienie tzw. efektów wycieku.
Wyciek ma miejsce, jeśli środek polityki klimatycznej, który skutkuje ograniczeniem krajowego pozyskania drewna, prowadzi do zwiększenia pozyskania w innych krajach.
Przykładowo, jeśli Szwecja zwiększy liczbę drzewostanów wyłączonych z cięć z takich czy innych powodów, nastąpi wtedy wyciek, jeśli zostanie to zrekompensowane zwiększonym pozyskaniem drewna w innych krajach.
Istnienie wycieku oznacza, że skuteczność działań polityki klimatycznej maleje. Raport opiera się na efektach wycieków między krajami i regionami, zwykle z osobnymi raportami dotyczącymi emisji. Ale wyciek może również wystąpić w kraju.
Przykładowo zmniejszone cięcia w Norrbotten mogą skutkować zwiększonymi w Västerbotten. (Sąsiednie województwa w północnej Szwecji, w Norrbotten leży Laponia, 9400 km2, obejmująca cztery parki narodowe i dwa rezerwaty przyrody, TC).
Aby jednak ocenić skutki wycieku na szczeblu regionalnym, konieczne jest uzyskanie nowych, wiarygodnych danych. Ponadto oceny skutków wycieków zwykle opierają się na różnicach w środkach polityki klimatycznej.
Oznacza to, że jednostronna polityka klimatyczna może powodować efekty wycieku. Z drugiej strony, jeśli kraje mają wspólną politykę klimatyczną, znikają wszelkie korzyści kosztowe, a efekt wycieku jest ograniczony lub całkowicie zanika.
(Tutaj można zadać pytanie, co będzie jeżeli ograniczenie wycieku we wszystkich krajach UE, stworzy efekt wycieku np. w Indonezji, Kongu czy Brazylii? TC)
Celem raportu jest zestawienie stanu wiedzy na temat metod ilościowego określania skutków wycieku, spowodowanego zmniejszonymi cięciami w lasach Szwecji oraz omówienie, w jaki sposób różne instrumenty kontrolne, środki i warunki naturalne wpływają na wielkość efektu wycieku.
Skutki wycieku określa się ilościowo dla zmniejszenia wycinki odpowiednio o 5, 10 i 20 procent dla drewna tartacznego, papierówki i drewna opałowego.
Szacowany rozmiar i zmienność skutków wycieku.
Wyniki wskazują na relatywnie solidne metodologicznie efekty wycieków wynoszące od 23,7% do 27,3% dla drewna tartacznego, od 43,8% do 52,6 % dla papierówki i od 25,6% do 72,4% dla drewna opałowego.
Badania dla porównywalnych krajów lub regionów pokazują efekty wycieków tego samego rzędu wielkości.
Ograniczenie cięć w Norwegii spowodowałoby efekt wycieku wynoszący od 60% do 100% w zależności od wielkości ograniczenia cięć.
Porównywalne badania w UE wykazują podobne skutki wycieków. Szacuje się, że zmniejszenie pozyskania o 20% w UE i Norwegii spowoduje wyciek na poziomie 79%.
Wyniki badań pokazują że:
-Zróżnicowanie efektów wycieku dla różnych sortymentów zależy od wielkości redukcji pozyskania, wrażliwości cenowej popytu i podaży oraz horyzontu czasowego (krótko- lub długoterminowego).
-Większe ograniczenia cięć oznaczają generalnie mniejszy odsetek wycieków
-Wyższa wrażliwość cenowa popytu oznacza mniejszy wyciek, podczas gdy wyższa wrażliwość cenowa podaży oznacza większy wyciek
-Efekt wycieku jest większy w perspektywie krótkoterminowej w porównaniu z długoterminową. Wyjaśnia to również stosunkowo wysoki efekt wycieku drewna opałowego w krótkim okresie (72,4%).
Drewno opałowe to drewno niższej jakości, które jest usuwane np. podczas trzebieży i rębni. Cechuje się stosunkowo dużą elastycznością podaży, co pozytywnie wpływa na wielkość efektu wycieku.
Oznacza to, że drewno opałowe jest bardziej wrażliwe cenowo w porównaniu z papierówką i tarcicą, tj. zmiana ceny ma stosunkowo duży wpływ na wielkość dostarczanego drewna opałowego.
Trzeba również zauważyć, że wyciek działa w obie strony. Szwedzkie środki polityki leśnej lub klimatycznej mają konsekwencje w innych krajach poprzez efekt wycieku i jednocześnie podobne środki w innych krajach mają konsekwencje w Szwecji.
Ten dwukierunkowy efekt w ogóle nie był badany. Na przykład, jeśli Szwecja ograniczy cięcia, nastąpi wyciek do innych krajów, ale jeśli te kraje jednocześnie wprowadzą środki ograniczające ich wycinki, oczekuje się, że doprowadzi to do wycieku do Szwecji. Efekt netto należy zbadać z perspektywy systemowej.
-Jeśli chce się ograniczyć cięcia w Szwecji, być może ze względów polityki klimatycznej, ryzykuje się przeszacowanie korzyści klimatycznych, jeśli pominie się skutki wycieku, ponieważ możliwe jest importowanie surowców leśnych z innych krajów, mówi Tina Nilsson, badaczka pracująca w Skogsstyrelsen.
Raport stwierdza że wyciek można ograniczyć np. poprzez taryfy klimatyczne, prowadzenie przez inne kraje równoważnej polityki klimatycznej oraz poprzez zwiększenie ponownego wykorzystania surowców leśnych.
-Jedną z przyczyn powstawania skutków wycieku są różne instrumenty polityczne i prawodawstwa w różnych krajach i częściach świata. Jednocześnie naturalne jest, że firmy na otwartym światowym rynku zapewniają dostęp do surowców leśnych, mówi Tina Nilsson.
Raport nie zawiera propozycji działań wpływających na efekty wycieku i jego celem jest zapewnienie bazy wiedzy do dalszej analizy oraz dyskusji na temat występowania i wielkości skutków wycieków, stwierdza Szwedzka Agencja Leśna, Skogsstyrelsen.”
Referencje naukowe do raportu nie przynoszą niestety nazwisk polskich naukowców.
Źródła:
Click to access rapport-2022-18-lackageeffekter-fran-skog-och-skogsbruk.pdf
https://www.skogen.se/nyheter/lackageeffekt-minskar-klimatnyttan-av-skyddad-skog
Bilden: pixabay
O takich ryzykach mówią nie tylko w Szwecji. Zarówno część polskich i niemieckich ekspertów mówiła o tym już w 2020 roku w ramach analiz ogłoszonej unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności 2030.
Niestety strategia nie posiadała właściwej analizy oddziaływania i to zagrożenie zostało całkowicie pominięte.
Wyciek powstał również w Polsce ze względu na politykę zasobami WĘGLA. Zmniejszenie wydobycia krajowego spowodowało import tego surowca z całego świata poza Antarktydą. Najdalsze odległości importu węgla do Polski, to 16 TYSIĘCY km.