Jak dopasować cięcia rębne do głuszca?
Szwedzka fundacja Skogssällskapet zarządza lasami właścicieli prywatnych w Szwecji, Finlandii, na Łotwie i w Estonii, o łącznej powierzchni 500.000 ha. Jej szwedzkie lasy położone są w Szwecji południowej i środkowej i te w gminie Lerum, sąsiadującej z Göteborg, osiągnęły wiek dojrzały do cięć rębnych, końcowych.
Zarządca leśny Mattias Berglund ze Skogssällskapet mówi: Mieliśmy cały czas na swoim terenie głuszca i jego toki. Przeprowadzając w ciągu wszystkich lat czyszczenia i trzebieże myśleliśmy o głuszcu i teraz, gdy wystąpiliśmy z wnioskiem o cięcia końcowe, wiedzieliśmy że Skogsstyrelsen (Zarząd Lasów) będzie stawiał warunki związane z listą gatunków ptaków chronionych.
Ale uwagi zgłosiły również inne organizacje, dlatego zaprosiliśmy je wszystkie do współpracy i dyskusji w terenie, w lesie. Staliśmy, dyskutowaliśmy i jasnym było że mamy różne spojrzenia i podejścia do tematu. Zrodził się więc u nas, w Skogssällskapet, zarządzających tym lasem, pomysł na pokazanie przez dyskutantów swoich pomysłów na prowadzenie lasu dla głuszca w praktyce.
Podzieliliśmy powierzchnię przeznaczoną do cięć rębnych na trzy części. Pierwsza została zagospodarowana przez przyrodników, Szwedzki Związek Ornitologiczny, Naturskyddsföreningen oraz Friends of The Earth. Druga przez Skogsstyrelsen i trzecia przez nas, Skogssällskapet.
(Te trzy części widać na trzech kolejnych zdjęciach w artykule https://www.skogssallskapet.se/artiklar–reportage/artiklar/2017-05-22-artskyddsforordningen-i-praktiken—tre-olika-perspektiv-pa-tjaderanpassad-avverkning.html )
Powierzchnia przyrodników ma 3 ha, rębnia ma być prowadzona metodą przerębową (blädningsskogsbruk czyli hyggesfritt skogsbruk) z sukcesywnym wycinaniem drzew dojrzałych i stwarzaniem lepszych warunków wzrostu drzewom słabszym.
Powierzchnia Skogsstyrelsen, około 5 ha, to cięcia odnawiające, końcowe, z pozostawieniem grup drzew oraz drzewostanu sosnowego osłaniającego, który będzie usunięty po pojawieniu się nalotu z samosiewu. Tutaj można te cięcia porównać do polskiej rebni częściowej.
Powierzchnia Skogssällskapet, zaplanowana przez zarządcę lasu Magnusa Strandberga, ma około 5 ha i również gęsty, boczny osłaniający drzewostan sosnowy, który będzie w końcu usunięty w dwu nawrotach. Pozostawiono sporo drzew starych. Również porównanie do polskiej rębni częściowej jest prawdopodobnie słuszne.
Wszystkie te trzy powierzchnie wycięto moim zdaniem, mówi Mattias Berglund, według modelu gospodarki bezzrębowej. Podrost i podszyt staraliśmy sie zachować, pozostawiliśmy też tak ważne dla głuszca stare świerki, te tzw. świerki z suknią czyli z gałęziami do samej ziemi i nie czyścilismy powierzchni cięć z gałęzi.
Dla polskiego leśnika ważne jest albo powinno być, małe porównanie metod cięć rębnych w Polsce i w Szwecji. Polskie rębnie to jak wiadomo, dwie grupy, pięć rodzajów i 14 form rębni. Na razie. Szwedzkie, do niedawna, to była tylko jedna grupa, rębnia zupełna (trakthyggesskogsbruk) i ostatnio zaczyna dochodzić do głosu druga grupa, rębnia bezzrębowa (hyggesfritt skogsbruk). Stosunek sił między tymi grupami to 90% i 10% i na tych 90% opiera się siła produkcji surowca drzewnego w szwedzkich lasach.
Na fali krytyki wywołanej artykułami Macieja Zaremby z roku 2012, znanymi w Polsce jako Leśna mafia, odwiedziło wielu szwedzkich leśników lasy niemieckie, postawione jako wzór przez Macieja Zarembę. Po to aby z niejaką satysfakcją stwierdzić iż te niemieckie wzory różnią się w zasadzie od szwedzkiej rębni zupełnej tylko wielkością, bo szwedzkie zręby zupełne można łatwo podciągnąć pod te niemieckie o innej terminologii. Jak i z drugiej strony przyjąć te same wzory jako przykłady gospodarki bezzrębowej (hyggesfritt skogssbruk). Mały paradoks ale Szwedzi zawsze byli dobrzy w szybkiej i wszelakiej reakcji na nowiny i nowinki.
Ja porównałem w tych głuszcowych przykładach szwedzkie metody rębni zupełnej do polskiej częściowej, ale przykładów jest więcej, zwłaszcza przy dzisiejszych wymaganiach certyfikatowych FSC, jednakowych w obu krajach. Ale jest jasnym i przyznają to sami Szwedzi, że wielkość rębni zupełnej ma kapitalne znaczenie.
Wartość produkcji surowca drzewnego na tych głuszcowych powierzchniach i kalkulacja ekonomiczna będzie przedstawiona jesienią tego roku. Naszym celem, kończy swoja wypowiedz Mattias, jest pokazanie perspektywy właściciela lasu mającego głuszca na swoim terenie, perspektywy uwzględniającej wartość ekonomiczną takiej obecności.
Czytaj również: Głuszec w twoim lesie – co lubi, co nie lubi?
Zręby zupełne królują w PGL Lasy Państwowe.
Leśne ptaki mają w d…ziobie drogowe znaki
Leśne, skandynawskie ciekawostki.
Zdjęcie: Skogssällskapet, Niclas Moberg