Lasy prywatne – Za treść odpowiada wyłącznie Instytut Badawczy Leśnictwa.

Przyjrzyjmy się więc tej treści, dotyczącej podmiotu o którym wielokrotnie pisałem, formom organizacji w lasach prywatnych w Skandynawii, a ściślej biorąc w Szwecji, które znam najlepiej. 

Piszą o nich Panowie Marek Geszprych i Wojciech Gil w  Lesie Polskim nr. 19/2019, w artykule zatytułowanym “Formy organizacyjne w lasach prywatnych w Europie – istniejący stan i oczekiwania”

Artykuł zainteresował mnie z uwagi na polskie nazwy form organizacyjnych w leśnictwie prywatnym, które często używam tłumacząc szwedzkie teksty i pomyślałem że na pewno coś nowego dowiem się od polskich fachowców, korygując przy okazji swoje tłumaczenia. 

No bo jak naukowcy z IBL to naukowcy, można im ufać, zakładałem. 

Czy słusznie? 

Powiedziałbym że niby tak a niby nie, a w zasadzie że obaj Panowie niespecjalnie pochylili się nad tytułową problematyką artykułu w Lesie Polskim. 

Już na początku artykułu piszą oni: 

„Ponad 50% powierzchni lasów (z 27 mln ha) stanowi własność prywatną (należącą do ok. 330.000 prywatnych właścicieli) określaną w Szwecji jako „własność rodzinną”. 

To prawda ale niezupełna. Autorzy twierdzą, a powiedzmy sugerują iż tylko ponad 50% powierzchni stanowi własność prywatną oraz że jest to własność rodzinna. 

Te 50% zgadza się tylko w przypadku własności leśnej będącej rękach pojedynczych właścicieli lasu  (Enskilda ägare)

Szwedzki rocznik statystyczny z roku 2014 zawiera klasyfikację form własności, podaną przez urząd państwowy Skogsstyrelsen (Państwowy Zarząd Lasów)  https://www.skogsstyrelsen.se/globalassets/statistik/historisk-statistik/skogsstatistisk-arsbok-2010-2014/skogsstatistisk-arsbok-2014.pdf i temat „własność rodzinna” (familjeägda skogsfastigheter) nie istnieje w podobnej statystyce. (Str. 344).

Dobrze ilustruje to poniższa fotografia

W szwedzkiej statystyce leśnej mamy tylko dwa rodzaje własności: publiczna oraz prywatna i omawiając je polscy naukowcy powinni zagłębić się bardziej w formy organizacyjne działaności gospodarczej w Szwecji, aby uniknąć choćby wrażenia iż tylko 50% lasów szwedzkich jest lasami prywatnymi.

Zajmując się własnością prywatną widzimy że 50% jest w rękach właścicieli prywatnych (Enskilda ägare) którymi są osoby fizyczne, mienie pospadkowe i formy organizacji gospodarczej, które, porównując do polskiej klasyfikacji firm można opisać jako te Nie będące spółką prawa handlowego z ograniczoną odpowiedzialnością (co w warunkach szwedzkich oznacza również spółkę akcyjną — aktiebolag) 

Dalej mamy 25% będące w rękach prywatnych spółek prawa handlowego z ograniczoną odpowiedzialnością (prywatne spółki akcyjne – privatägda aktiebolag) i tutaj należą spółki akcyjne – aktiebolag nie będące w rękach Państwa, gmin czy województw (landsting). Należy tutaj wymienić choćby takie koncerny jak SCA Skog z 2,6 mln ha, Holmen z 1,3 mln ha ha plus przemysł papierniczy i tartaki czy Stora Enso z 1,4 mln ha lasu i licznym przemysłem. Tutaj trzeba dodać że takie prywatne spółki akcyjne – privatägda aktiebolag są notowane na giełdzie.  

No i 6% mają pozostali prywatni posiadacze leśni do których należą lasy Kościoła Szwedzkiego, fundacje i fundusze nie będące publicznymi, związki (föreningar) typu ekonomicznego i non-profit (ideella föreningar), wspólnoty leśne (bysamfälligheter), lasy o nazwie „besparingsskogar” czyli lasy stworzone przez kilku właścicieli posiadłości w czasie reformy rolnej w latach 1870-1880, lasy wspólne o nazwie „häradsallmänningar” (härad jest administracyjną nazwą typu powiedzmy powiatu, wywodzącą się już z X wieku, zlikwidowaną pod koniec wieku XIX i zachowaną w formach organizacyjnych typu właśnie wspólnot „häradsallmänningar”). 

Sumując wszystkie powyższe cyfry widzimy więc ze prywatna własność leśna w Szwecji obejmuje aż 81% powierzchni leśnej a nie tylko te najczęściej podawane 50%. 

Jest to bardzo istotne zastrzeżenie w świetle polskiego przekonania że tylko leśna własność państwowa ma znaczenie, wartość i sens w prowadzeniu gospodarki leśnej czy patrząc z drugiej strony, w ochronie lasów i przyrody. 

Chciałbym aby naukowcy leśni z Instytutu Badawczego Leśnictwa byli bardziej ściśli w podawaniu podobnych informacji statystycznych a nie przychylali się do opinii pomniejszających wartość i znaczenie lasów prywatnych. Zwłaszcza naukowcy piszący o lasach prywatnych. 

A szwedzcy leśni właściciele publiczni (Allmänna ägare)? 

Jest to 3% powierzchni leśnej w rękach Państwa i tutaj należą urzędy państwowe takie jak Skogsstyrelsen,  Naturvårdsverket (odpowiednik GDOS), urzędy państwowe zarządzające posiadłościami państwowymi oraz obronnymi takie jak Fastighetsverket i Fortifikationsverket oraz fundacje i fundusze zarządzające własnością Państwa. 

Dalej mamy 14% lasów zarządzanych przez Sveaskog (odpowiednik LP) w formie organizacyjnej spółki akcyjnej, z akcjami w ręku Państwa, nie notowanej na giełdzie. 

Ostatnie 2% zajmują pozostałe lasy publiczne, należące głównie do gmin i województw.  

Ta cała statystyczna zabawa, bo tak ją można nazwać dla polskiego czytelnika, prawdopodobnie nudna dla niego, pokazuje dwa problemy z przekazywaniem podobnych informacji na język polski. 

Są to problemy z tłumaczeniem nazw szwedzkich, związane z odmiennymi formami organizacyjnymi działalności gospodarczej przemysłu leśnego w Szwecji oraz problemy z właściwym zrozumieniem tych form, związane z wszechwładnym władaniem polskich lasów państwowych i formy organizacyjnej Lasy Państwowe w lasach polskich w ostatnich 75 latach. 

Co to są lasy prywatne i jak mogą być zorganizowane oraz rozwijać się , konkurując z np. LP, o tym przeciętny Polak po prostu nic nie wie, bo podobnych lasów nie ma w Polsce od 1944 roku. 

Artykuł Panów Marka Geszprycha  oraz Wojciecha Gila daje w tym przypadkach dobry przykład z nazwą i opisem jednego z głównych aktorów na szwedzkiej scenie lasów prywatnych – LRF Skogsägarna. 

Autorzy przetłumaczyli to błędnie na Szwedzkie Stowarzyszenie Leśnictwa mimo iż nazwa LRF była już właściwie przetłumaczona w innych artykułach w Lesie Polskim i oznacza ona po prostu Krajowa Federacja Rolników, natomiast Skogsägarna oznacza Właściciele leśni. 

W sumie jest to mniej ważne w porównaniu do dalszego tekstu, który jest po prostu nieprawdziwy i niespecjalnie pasujący do informacji pochodzącej z takiego źródła jakim jest Instytut Badawczy Leśnictwa. 

Nie wiem skąd autorzy wzięli datę założenia LRF Skogsägarna (1882). Nawet taki amator naukowy jak ja znajduje historię LRF po kilku sekundach na sieci szwedzkiej https://www.lrf.se/om-lrf/mer-om-lrf/lrfs-historia/i nie trzeba znać język szwedzki aby porównać pewne daty. Natomiast LRF Skogsägarna ma swoją historię dobrze opisaną w https://www.lrf.se/globalassets/dokument/om-lrf/lrfs-historia/skogsagarrorelsen—en-historisk-overblick.pdf i tutaj istotnie trzeba znać język szwedzki aby dowiedzieć się że szwedzcy Skogsägarna – Właściciele lasu zaczęli zrzeszać się w roku 1906 (pierwsze stowarzyszenie czy związek – förening) oraz w roku 1913 – drugi förening. 

LRF Skogsägarna jako konfederacja krajowa powstała natomiast w roku 1932 https://www.skogen.se/glossary/lrf-skogsagarna

Ale najbardziej rzucający się w moje oczy jest fragment: 

„Obecnie LRF Skogsägarna liczy około 8 tysięcy członków działających non-profit. Większość z nich to urzędnicy do spraw leśnictwa, prywatni właściciele lasów, pracownicy firm zajmujących się sprzętem leśnym lub pracownicy leśnictw administracji państwowej.”

Drodzy Panowie Autorzy! 

Jest to prawda podobna do tej którą głosił jeszcze niedawno jeden z Waszych utytułowanych kolegów, ten od nieubezpieczania lasów na całym świecie. 

Proszę się zastanowić:  „urzędnicy do spraw leśnictwa, prywatni właściciele lasów, pracownicy firm zajmujących się sprzętem leśnym lub pracownicy leśnictw administracji państwowej” działający non-profit? Nie twierdzę że to im się nie zdarza ale piszecie przecież o skogsägarna, właścicielach lasu!

Pracownicy leśnictw administracji państwowej? Leśnictwa administracji państwowej w Szwecji?! Czy mogliby Panowie wyjaśnić o co tutaj chodzi używając nazw szwedzkich tak abym mógł się czegoś nowego dowiedzieć od naukowców IBL?  

No i skąd ta cyfra 8.000? 

Po pewnym poszukiwaniu na sieci, podpowiedzianym opisem działaności organizacji Skogen i skolan (Las w szkole) o której kilkakrotnie pisałem w związku z edukacją przyrodniczą, znalazłem opis idealnie pasujący do artykułu w Lesie Polskim. Jest to opis Föreningen Skogen –  Stowarzyszenie Skogen https://www.skogen.se/foreningen/vart-arbete/mer-om-oss który podprowadza nas również do daty 1882 roku. 

Problem leży w tym iż Föreningen Skogen, to stowarzyszenie idealistów w opisie Panów Geszprycha i Gila, jest po prostu Stowarzyszeniem odpowiadającym np. polskiemu Stowarzyszeniu Inżynierów i Techników Leśnictwa i Drzewnictwa albo raczej Polskiemu Towarzystwu Leśnemu a nie wpływowej organizacji typu LRF mającej swoje lobby biuro w Brukseli. 

Autorzy opisując więc LRF Skogsägarna opisali działalność Föreningen Skogen. Podobne mieszanie tematów nie przystoi Instytutowi Badawczemu Leśnictwa.

Powracając do właściwego opisu Krajowej Federacji Rolników Właścicieli Leśnych – LRF Skogsägarna, to Skogsägarna są  po prostu organizacyjnie wydziałem w LRF. 

LRF – Krajowa Federacja Rolników grupuje trzy rodzaje członków. Są to członkowie indywidualni, około 140.000 osób, zrzeszonych w prawie 1000 lokalnych oddziałów oraz 17 regionalnych. Dalej mamy organizacje będące członkami oraz członkowie reprezentujący grupy interesów.  

Przykładem są tutaj Arla Foods, Danish Crown, wszystkie cztery zrzeszenia leśne m.in. to największe – Södra, Lantmännen czy największy szwedzki bank Svedbank. 

https://www.lrf.se/om-lrf/organisation/

Ile więc członków liczy Krajowa Federacja Rolników Właścicieli Leśnych – LRF Skogsägarna? 

Tak jak napisałem powyżej jest to po prostu wydział w organizacji Krajowej Federacji Rolników mający odpowiedzialność za pytania leśne. Jest to również organizacja branżowa dla czterech szwedzkich zrzeszeń leśnych Södra, Mellanskog, Norrskog och Norra skogsägarna.

Nie wiem czy pytanie o ilość członków jest w takim przypadku właściwe ale jakbyśmy policzyli wszystkich członków tych czterech zrzeszeń to mamy liczbę ponad 107.000 właścicieli leśnych reprezentowanych w LRF Skogsägarna przez swoje zrzeszenia leśne. 

https://www.lrf.se/om-lrf/organisation/branschavdelningar/lrf-skogsagarna/

Czy to wszystko co powyżej napisałem jest istotne dla przeciętnego czytelnika Monitora leśnego? Nie sądzę i jest poza tym lekko nudnawe, jak to bywa z podobnymi opisami. 

Niemniej jednak artykuł w Lesie Polskim mówi w podsumowaniu o przyszłorocznej konferencji krajowej dotyczącej optymalnych rozwiązań dla polskich lasów państwowych. Ten temat jest tak ważny iż Instytut Badawczy Leśnictwa powinien przygotować na nią materiały optymalne i wiarygodne.

Zastrzeżenie zamieszczone na końcu artykułu Panów Marka Geszprycha i Wojciecha Gila mówi też: „Materiał został opublikowany dzięki dofinansowaniu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.  Za jego treść odpowiada wyłącznie Instytut Badawczy Leśnictwa”

Drodzy Panowie: Nie wiem jak to jest z jakością części fińskiej i norweskiej w Waszym opisie form organizacyjnych w lasach prywatnych w Skandynawii ale ta szwedzka część nie zasługuje na dofinansowanie i przynosi wstyd dla IBL.

Ale z tym wstydem może się mylę. 

Czytaj również:

Izby Leśne kierowane przez Lasy Państwowe.

http://www.forest-monitor.com/pl/lasy-prywatne-w-polsce-dzisiaj-czesc-pierwsza/

Dzisiejsze lasy prywatne w Polsce. Część druga.

Fatality na lasach prywatnych w Polsce

Bezprawie prawa pierwokupu LP

Fikcyjny właściciel lasu w Polsce

Zdjęcie: pixabay