Etyka leśna. Część pierwsza – etyka szwedzkich prywatnych właścicieli lasu.

Zasady szwedzkiej etyki leśnej zostały sformułowane w roku 1993 przez członków Föreningen Skogen (Stowarzyszenie Las) grupujących szwedzkich prywatnych właścicieli leśnych, chcących rozwijać siebie i swój las. (1)
Rozwijać siebie w sensie zdobywania wiedzy leśnej i swój las w sensie traktowania go nie tylko jako źrodła surowca ale jako miejsce życia wielu żywych organizmów.

Z okazji 25-lecia ogłoszenia ośmiu leśno-etycznych punktów, reporterzy czasopisma Skogen udali się z wizytą do lasu małżeństwa Karin i Henrik Malmborg, położonego koło miejscowości Ljungsbro w południowo-środkowej Szwecji po to aby sprawdzić jak w praktyce sprawdzają się te założenia etyczne.
Małżeństwo jest właścicielami 110 ha lasu.
Karin Malmborg, współwłaścicielka, oprowadza po swoim lesie i odpowiada na pytania reporterów w Skogen nr. 6-7/2018.

Punkt 1. – Użytkuję las w sposób trwały i niezależnie od metody użytkowania zawsze go odnawiam.

Karin – Jest to dzisiaj oczywiste. A dla nas tym bardziej bo chcemy pozostawić las naszym dzieciom. Las użytkowany jest również w sposób zrównoważony, co oznacza np. las czyszczony i trzebiony dający dobry surowiec drzewny.

Punkt 2. – Użytkuję las przy pomocy wypróbowanej wiedzy i doświadczenia leśnego. Przygotowuję się w ten sposób do każdego zabiegu gospodarczego w moim lesie.

Karin – Las jest wspólną pasją w naszej rodzinie. Obydwaj zajmujemy się nim i ciągle się dokształcamy. Nowe metody gospodarki leśnej są ważne, nawet a może zwłaszcza takie które nie sprawdziły się poprzednio, np. w latach 1970-tych.

Punkt 3. – Użytkuję las tak aby zachować w nim zróżnicowanie biologiczne. Celem jest utrzymanie w lesie żywotnych gatunków roślin i zwierząt, tych występujących w Szwecji.

Karin – Etyka dla mnie to świadome podejście do środowiska. Używamy np. tylko sadzonki z Conniflex, czyli chroniące je przed szeliniakiem przy pomocy piasku i kleju. Zostawiamy drzewa liściaste w swoim lesie świerkowym jak i martwe drewno, w ilości znacznie większej niż to wymaga FSC.

Ja uważam że przekaz ze strony organizacji ochrony środowiska jest często jednostronny, w sensie tylko zakazywania i brakuje mi od nich informacji w jaki sposób mogłabym np. uprawiać swój las bez zbytnich obciążeń środowiska.
W Holandii np. już przed 10 laty tamtejsza partia Zielonych ogłosiła że paliwo lotnicze powinno oprzeć się na surowcach odnawialnych ale do roku 2050. Takiego podejścia do tematu Środowisko brakuje mi w Szwecji.

Punkt 4 – Odpowiadam za stworzenie wartości ekonomicznych na bazie mego lasu. Las jest podstawą rozwoju i dobrobytu społecznego.

Karin – Spójrz na mnie. Pracuję jako bibliotekarka na uniwersytecie w Linköping i moje wynagrodzenie otrzymuję dzięki podatkom wpłacanymi Państwu przez m.in. gospodarkę leśną, również w naszym lesie. Jest jasnym że chcemy tak gospodarzyć w naszym lesie, aby moc wspomagać wszystko co musi być opłacane przez podatki.

5 – Użytkuję las w ten sposób że inne typy gospodarki mogą również z niego korzystać. Turystyka, zbiór jagód, grzybów, gospodarka reniferowa to kilka działalności zależnych od lasu.

Karin – Mamy domek myśliwski i dzierżawimy swój las kołu łowieckiemu.
Zauważyliśmy jednak że jako właściciele lasu mamy czasem problem z wyegzekwowaniem swego prawa własności. Zdarza się że ludzie parkują duże maszyny i samochody w naszym lesie, wywożą śmieci do niego, gromadzą w nim materiały budowlane. A przecież najczęściej wystarczyłoby gdyby zadzwonili do nas, na pewno znalazłoby się rozwiązanie.

Punkt 6 – Biorę w swojej gospodarce leśnej wzgląd na te wartości które czynią mój las miejscem rekreacji innych ludzi.

Karin – Las dla nas Szwedów zastępuje niemalże świątynie i kościoły. Jest bardzo ważny dla naszych zmysłów, uczuć, emocji.
Tutaj zaczynam jednak dostrzegać niebezpieczeństwo wynikające z rozluźnienia granic Allemansrätten, szczególnie w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej na naszym terenie, bez naszej zgody. Co z kolei uderza w innych ludzi, szukających u nas rekreacji i wypoczynku.

Dla nas, właścicieli lasu, oznacza to że w pewnym stopniu las jest nam odebrany. Turystyka typu awanturniczego stwarza wsród nas nastrój niechęci do Allemansrätten i jest to w pewnym stopniu nieszczęśliwy rozwój dla wszystkich, nie tylko nas właścicieli lasu.

Punkt 7 – Zachowuję i dbam o wartości kulturowe w naszym lesie. Są dla mnie bardzo ważne bo świadczą o życiu poprzednich generacji na tym miejscu.

Karin – Dla mnie są to sprawy oczywiste i naturalne. W dodatku żyjemy teraz w czasach w których ludzie zaczynają szukać swojej przeszłości, doceniać stare drzewa, budowle, swoją przeszłość.

Punkt 8 – Rozmawiam i porozumiewam się ze swoim otoczeniem i ludźmi mieszkającymi wokół naszego lasu. Ogół, społeczność ma prawo do informacji i swego zdania na temat naszej gospodarki.

Karin – Jesteśmy w dwu zrzeszeniach udziałowców dróg prywatnych i spotkania pomagają nam w orientacji co dzieje się na naszym terenie oraz w informowaniu innych. Ale to nie zawsze wystarcza. Ostatnio mieliśmy protesty se strony człowieka mieszkającego dobrych kilkaset m od granicy naszego lasu. Nasz mały zrąb stworzył mu, tak twierdzi, warunki wietrzne koło domu.

Czasami przeszkadza mi romantyczne podejście do przyrody oraz do gospodarki leśnej ludzi z zewnątrz. Nie widzą oni pracy, którą stwarzamy innym i dobrobytu, który stwarzamy dla innych. My sami, ja i Henrik, jesteśmy tylko w połowie ludźmi ze wsi, ale nie podoba nam się fakt że tak dużo w naszym życie decydowane jest przez ludzi z miasta, żyjących z dała od nas, ludzi wsi.

Te opisane wyżej osiem punktów etycznych szwedzkiej praktyki leśnej są w zasadzie identyczne, tak myślę, z zasadami którymi kieruje się czy powinien kierować się polski leśnik państwowy, leśnik prywatny czy ludzie lasu.

Dotyczą one etyki i stosunku człowieka do użytkowania przyrody, do prowadzenia gospodarki leśnej.

Etyka w ten sposób sformułowana jest dla mnie, amatora w tym tak ważnym temacie, etyką typu praktycznego i przyziemnego, etyką stosowaną, etyką zawodową.

Źródło: (1) https://www.skogen.se/skogsbrukets-etik

Zdjęcie: pixabay